Stanisław Szozda (1950-2013)

2

Medale igrzysk olimpijskich

2




handlowiec, jeden z najzdolniejszych szosowców polskich, zwycięzca Tour de Pologne i Wyścigu Pokoju, złoty, srebrny i brązowy medalista mistrzostw świata, członek „srebrnej drużyny” na IO w Monachium (1972) i Montrealu (1976).

Urodzony 25 września 1950 w Dobromierzu na Opolszczyźnie, syn Dominika i Elżbiety, absolwent Technikum Rolniczego. Szosowiec (173 cm, 68 kg) LZS Prudnik (od 1964), Legii Warszawa (1971-1972), LZS Zieloni Opole i LKS Ziemia Opolska (1973-1979). Wychowanek trenera Franciszka Surmińskiego, pobierał lekcje od Andrzeja Trochanowskiego (służba wojskowa), ale trafił na czasy, kiedy Henryk Łasak zaczął polskie kolarstwo „przesuwać o epokę naprzód”. W pościgu za światową czołówką odegrał zasadniczą rolę. Kiedy trener biało-czerwonych nie mógł sobie dać rady z dwoma szczytami formy (przygotowanie czołówki na Wyścig Pokoju w maju i mistrzostwa świata we wrześniu), stworzył w 1971 dwie oddzielne grupy szkolone specjalnie do tych dwóch występów. Wynik tej śmiałej decyzji był rewelacyjny: Szurkowski (tylko o 4 lata starszy od Szozdy) i polska drużyna wygrali Wyścig Pokoju, a młodzi „wystrzałowcy” po raz pierwszy w historii naszego cyklizmu zdobyli podczas MŚ w wyścigu drużynowym pierwszy (brązowy) medal (1971).

W szwajcarskim Mendrisio rozpoczęła się wielka międzynarodowa kariera LZS-owca z Prudnika, który był nie tylko symbolem niezwykle uzdolnionej kolarskiej młodzieży klubów wiejskich drugiego już pokolenia i kolejnego „wysypu” talentów Ogólnopolskiej Spartakiady Młodzieży (Lis, Barcik, Smyrak, Mytnik), ale też stałych postępów polskiego kolarstwa na arenie międzynarodowej w latach siedemdziesiątych.

Ze względu na swe predyspozycje fizyczne i charakterologiczne stał się przywódcą „walczącej” młodzieży, demonstrując bez pardonu wszystkie jej atrybuty: nie bał się na szosie nikogo i niczego, był zuchwały, zadziorny i nieustępliwy. Potrafił atakować i zwyciężać. Przyjemność sprawiały mu różne zaskoczenia na szosie, które wraz z koalicją żółtodziobów potrafił przygotować starszym kolegom, także Szurkowskiemu, z którym rywalizacja była częścią składową sportowej kariery Szozdy. Zawsze jednak walczył fair. Był typem wspaniałego i niezapomnianego kolarskiego wojownika o wielkim sportowym dorobku (mimo iż wszyscy uważają, że rozstał się z peletonem za wcześnie).

5-krotny mistrz Polski: szosa ind. (1973), druż. (1971, 1972), w wyścigu górskim (1975) i jeździe parami (1974); 3-krotny wicemistrz kraju: szosa ind. (1971, 1974), wyścig górski (1974) i 2-krotny brązowy medalista MP: dwójki (1975), szosa druż. (1975). Zwycięzca Tour de Pologne (1971). 5-krotny uczestnik Wyścigu Pokoju (1973, 1974, 1975, 1976, 1978), jego zwycięzca (we wspaniałym stylu) 1974, 2 m. w 1976 oraz drużynowy zwycięzca 1973, 1974. 2-krotny mistrz świata: szosa druż. – 1973 Granollers (wraz z L. Lisem, T. Mytnikiem i R. Szurkowskim) i 1975 Mettet (wraz z T. Mytnikiem, M. Nowickim i R. Szurkowskim).

3-krotny medalista MŚ: srebrny 1973 Barcelona (szosa ind.), brązowy 1971 Mendrisio, w drużynie z E. Barcikiem, L. Lisem i J. Smyrakiem, 1977 La Fria (Wenezuela) w drużynie z C. Langiem, T. Mytnikiem i M. Nowickim oraz 2-krotny finalista MŚ: 1974 Montreal: 4 m. (ind.) i 7 m. (druż.). Olimpijczyk (1972, 1976). Zwycięzca wyścigów m. in. : Dookoła Algerii (1973), Vuelta a Toledo (1973, 1974), Tour du Vaucluse (1973), Ruban Graniter Breton (1974), Settimana Bergamasca (1974), Wielka Nagroda Annaby (1976), Dookoła Styrii (1976), Małopolski Wyścig Górski (1976), Szlakiem Grodów Piastowskich (1977), Po Ziemi Łódzkiej (1970). Karierę zawodniczą zakończył po upadku w Wyścigu Pokoju (1978). W Challenge’u na najlepszego kolarza roku zajmował następujące miejsca: 1. msc – 1974, 2. msc – 1972,1973, 1975, 3. msc – 1976, 5. msc – 1971, 8. msc – 1977, 10. msc – 1970. W plebiscycie czytelników „PS” zajął: 1973-2. msc, 1976 – 10. msc.

Trzeci kolarz na liście najlepszych szosowców w historii kolarstwa polskiego 1921-1986 (za Szurkowskim i Mytnikiem) i drugi (za Szurkowskim) w plebiscycie z okazji 100-lecia WTC i kolarstwa polskiego. Zasłużony Mistrz Sportu odznaczony m. in. 10-krotnie złotym, srebrnym i brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Krzyżem Kawalerskim OOP. Po zakończeniu kariery sportowej pracował w USA (mechanik w amerykańskiej grupie Edwarda Borysewicza), ale po powrocie do kraju trenerem nie został.

Zmarł 23 września 2013 roku po ciężkiej chorobie.

*1972 Monachium: kolarstwo, szosa ind. (182,4 km) – 76. na 163 start. z czasem 4:20.41,0 (zw. H. Kuiper Holandia – 4:14.37,0); szosa druż. (102,8 km) – 2. na 35 start. zesp. z czasem 2:11.47,5 zdobywając srebrny medal (zw. ZSRR- 2:11.17,8).Partnerami w drużynie byli: E. Barcik, L. Lis i R. Szurkowski.

*1976 Montreal: kolarstwo, szosa ind. (180 km)
– 11. na 134 start. z czasem 4:49.01,0 (zw. B. Johansson Szwecja – 4:46.52,0); szosa druż. (102,530 km) – 2. na 28 start. zesp. z czasem 2:09.13,0 zdobywając srebrny medal (zw. ZSRR – 2:08.53,0). Partnerami w drużynie byli: T. Mytnik, M. Nowicki i R. Szurkowski.

Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 343; Pawlak, Olimpijczycy, s. 255; MES, t. 2, s. 518; Porada, Igrzyska, s. 885, 899; Iskier przewodnik,s. 222-223; Tuszyński, Wyścig Pokoju 1948-2001, s. 168; Tuszyński, Tour de Pologne, s. 618; Tuszyński, Złota księga, s. 232; Tuszyński, 100 lat WTC, s. 388; Tuszyński, Halo tu helikopter, s. 27-29; Tuszyński, Od Dynasów, s. 470-477; Wasyliszyn, Jubileuszowe asy, s. 32-34, 65 i dalsze (tu błędy w dokumentacji statystycznej); Bogusz, 100 lat kolarstwa, s. 80; Latuszkiewicz, Zielone bractwo, s. 51-52; Duński, Od Paryża, s. 904-906; Kto jest kim, Ed. 1, s. 958, Ed. 2, s. 1301-1302, Ed. 3, s. 715; Wywiad środowiskowy.