Józef Rysula (1939-2020)


narciarz-samotnik, jeden z najlepszych polskich biegaczy lat sześćdziesiątych, 20-krotny mistrz Polski, olimpijczyk ze Squaw Valley (1960), Innsbrucku (1964) i Grenoble (1968).

Urodzony 13 marca 1939 w Kościelisku, syn Stanisława i Heleny Gąsienicy, wykształcenie podstawowe, rolnik, kierowca, narciarz-biegacz (166 cm, 60 kg), reprezentant SNPTT Zakopane (1954-1973). Bardzo oryginalny człowiek i zawodnik. Nosił włosy jak podwładni Janosika, miał także orle rysy twarzy i charakter prawdziwego zbójnika. Podobnie jak Janusz Kusociński lubił indywidualną, samotną zaprawę realizując koncepcję treningową (głównie kondycyjną) Józefa Zubka.

Uwielbiał biegi nad reglami i samotne wędrówki w górach. Własna filozofia życia, treningu i startów pozwoliła mu wywalczyć wiele zwycięstw, ale nie zaprowadziła na podium światowych imprez, choć początek kariery był imponujący. W 1959 stał się rewelacją zawodów w Holmenkollen, kiedy wygrał bieg juniorów na 10 km, a rok później, też w markowych zawodach w szwajcarskim Le Brassus (walczył o nominację olimpijską do Squaw Valley) stoczył pasjonujący, wspaniały pojedynek (15 km) ze znakomitym Finem Eero Maentyrantą.

Mimo małego doświadczenia, już podczas IO w USA (1960) świetnie pobiegł w sztafecie wyprowadzając ją (biegł na drugiej zmianie) na trzecią pozycję (ostatecznie była 6.). Odniósł jeszcze potem sporo zwycięstw i sukcesów, ale najczęściej (bo nie zawsze) były one dalekie od oczekiwań (szczególnie na arenie międzynarodowej).

Karierę tego niewątpliwie utalentowanego zawodnika przerwała kontuzja stawu biodrowego (1973). 20-krotny mistrz Polski w biegu na 15 km (1959-1961, 1964, 1966-1969, 1971, 1973), 30 km (1965, 1968, 1974) i w sztafecie 4 x 10 km (1960-1961, 1963-1966, 1968). 7-krotny wicemistrz kraju: na 15 km (1963), 30 km (1966) i w sztafecie 4 x 10 km (1967, 1969, 1971-1973). Uczestnik MŚ: 1962 Zakopane: 24 m. (15 km), 7 m. (4×10 km); 1966 Oslo:23 m. (15 km), 23 m. (30 km), 7 m. (4×10 km); 1970 Szczyrbskie Jezioro: 35 m. (15 km), 11 m. (4×10 km). 4-krotny medalista Mistrzostw Armii Zaprzyjaźnionych: 1965 Kawgołowo: 2 m. (4×10 km), 1967 Obersdorf: 3 m. (15 km), 3 m. (30 km), 1 m. (4×10 km) i 3-krotny medalista Spartakiady Armii Zaprzyjaźnionych: 1969 Szpindlerowy Młyn: 3 m. (15 km), 2 m. (4×10 km); 1971 Zakopane: 2 m. (4×10 km). Zdobywca Pucharu Kurikkali (1960 -4 x10 km). 6-krotny zwycięzca Memoriału B. Czecha i H. Marusarzówny (1959-1969) i 4-krotny triumfator Biegu Sylwestrowego w Zakopanem (1964, 1967-1969).

Zasłużony Mistrz Sportu odznaczony m. in. złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Zmarł w wieku 81 lat w Zakopanem 23 listopada 2020 roku.

*1960  Squaw Valley: biegi narciarskie, 15 km – 18 m. na 54 start. z czasem 54.13,3 (zw. Norweg H. Brusveen – 51.55,5);  4 x 10 km – 6 m. na 11 start. z czasem 2:26.30,8 (zw. Finlandia – 2:18.45,6). Partnerami R. w sztafecie byli: J. Gut  Misiaga, A. Mateja i K. Zelek.

*1964 Innsbruck: biegi narciarskie, 15 km – 21 m. na 75 start. z czasem 54.09,4 (zw. Fin E. Maentyranta – 50.54,1) 30 km – 24 m. na 70 start. z czasem 1:38.29,1 (zw. Fin E. Maentyranta – 1:30.50,7); 4 x 10 km – 8 m. na 15 start. z czasem 2:27.27,0 (zw. Szwecja – 2:18.34,6). Partnerami R. w sztafecie byli: E. Budny, J. Gut Misiaga i T. Jankowski.

*1968 Grenoble: biegi narciarskie, 15 km –  21 m. na 75 start. z czasem 50.38,5 (zw. Norweg H. Groenningen – 47.54,2); 50 km – 21 m. na 51 start. z czasem 2:35.30,9 (zw. Norweg O. Ellefsaeter – 2:28.45,8).

Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 314-315;  Pawlak, Olimpijczycy, s. 221; MES, t. 2, s. 364; Porada, Igrzyska, s. 847, 858, 868; Fischer, Kronika, s. 251-254; Zieleśkiewicz, Encyklopedia, s. 181-182, 387; USC Kościelisko, AU 9/1939/K.