Marian Zieliński (1929-2005)

3

Medale igrzysk olimpijskich

3




ppłk sł. st. WP, trener, sztangista wagi piórkowej i lekkiej warszawskiej Legii, pierwszy Polak, który w podnoszeniu ciężarów: zdobył medal olimpijski (1956), ustanowił rekord świata (1958) i wywalczył tytuł mistrza świata (1959), trzykrotny brązowy medalista olimpijski (1956, 1964, 1968).

Urodzony 24 grudnia 1929 w Chełmie Lubelskim, syn Jana i Marianny Jajus, absolwent Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących w Warszawie i Szkoły Oficerów Rezerwy w Lidzbarku Warmińskim. Sztangista (160 cm, 67 kg) stołecznej Legii (1953-1970), którego pierwszym trenerem klubowym był Józef Styczyński. Dopiero po wstąpieniu do wojska (1950) w ramach podnoszenia sprawności fizycznej (podobnie jak wielu innych chłopców po wojnie) zetknął się ze sportem, a w czasie przygotowań do Dywizyjnej Spartakiady (1953) z zaczynającym być modnym podnoszeniem ciężarów. „Wyczyn” (215 kg – 60+65+85) idealnie zbudowanego „piórkowca” (160 cm, 60 kg wagi) dostrzegł bardziej doświadczony zawodnik Klemens Roguski, który poszukiwał zawodników do sekcji wyczynowych Warszawskiego Okręgu Wojskowego. I tak chor. Zieliński pod koniec 1953 trafił do „baraku oficerskiego” WKS Legia, który mieścił się (i jeszcze stoi) przy klubowej pływalni. Rozpoczęła się kariera sportowa jednego z najlepszych sztangistów świata, który przeszedł do historii naszych ciężarów. Włączony do kadry narodowej zaczął rozwijać swój talent w OPO na Bielanach (Augustyn Dziedzic, Karol Czarkowski) i skromnej siłowni wojskowego klubu pod trybunami stadionu na Łazienkowskiej (Józef Styczyński).

Ogromna pracowitość i absolutne zaangażowanie, a także wrodzone możliwości fizyczne sprawiły, że wkrótce dokonał wyczynów, które przeszły do historii tej dyscypliny w Polsce. Zadebiutował na mistrzostwach świata i Europy w Wiedniu (1954), wygrał (mimo, iż startowali zawodnicy radzieccy) zawody zorganizowane z okazji Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie (1955) występując na pomoście w… trampkach. Z IO w Melbourne (1956) wrócił z brązowym medalem olimpijskim jako pierwszy polski sztangista, dwa lata później (1958) podczas mistrzostw świata i Europy w Sztokholmie (mimo, iż spalił wszystkie podejścia w wyciskaniu) także jako pierwszy nasz reprezentant ustanowił rekord świata w rwaniu (110 kg), poprawiając najlepszy wynik znakomitego Issaka Bergera (USA). Wreszcie, jako pierwszy Polak (1959) zdobył tytuł mistrza świata w Hali Mirowskiej w Warszawie. A potem jeszcze przez wiele lat tworzył (od 1961) wraz z Waldemarem Baszanowskim, swoim wielkim rywalem i przyjacielem „żelazną parę”, którą znał i podziwiał cały świat. Na wielkich zawodach wygrał z nim po raz ostatni (1963) w Sztokholmie, zdobywając swój drugi i ostatni tytuł mistrza świata. Potem przyszła era Baszanowskiego, który był przez wiele lat mistrzem absolutnym w wadze lekkiej, pozostawiając w pokonanym polu najwybitniejszych atletów ZSRR (Łopatin, Kapłunow).

7-krotny mistrz Polski: w. piórkowa (60 kg) – 1954, 1958, w. lekka (67,5 kg) – 1959, 1960-1962, 1966 był także: 2-krotnym mistrzem świata – 1959 (waga piórkowa 60 kg) – 365 kg (110+112,5+142,5), 1963 (w. lekka 67,5 kg) – 417,5 kg (135+122,5+160), 2-krotnym srebrnym medalistą MŚ – 1965 (w. lekka 67,5 kg) – 425 kg (140+120+165), 1966 (w. lekka 67,5 kg) – 410 kg (130+120+160) i 4-krotnym brązowym medalistą MŚ (wszystkie medale w wadze lekkiej 67,5 kg) – 1961 – 395 (127,5+117,5+150), 1962 – 405 kg (125+120+ 160), 1964 – 420 kg (140+120+160), 1968 – 420 kg (135+125+160). Zdobył także 3-krotnie tytuł mistrza Europy: 1959 (w. piórkowa 60 kg) – 365 kg (110+112,5+142,5), 1960 (w. lekka 67,5 kg) – 377, 5 kg (117,5+110+150), 1963 (w. lekka 67,5 kg) – 417,5 kg (135+122,5+160), 2-krotnie wicemistrzostwo Europy: 1966 (w. lekka 67,5 kg) – 410 (130+120+160), 1968 (w. lekka 67,5 kg) – 405 kg (137,5+115+152,5) i 4-krotnie brązowy medal ME: 1956 (w. piórkowa 60 kg) – 325 kg (97,5+100+127,5), 1957 (wszystkie w w. lekkiej 67,5 kg) – 347,5 kg (110+102,5+135), 1961 – 395 kg (127,5+117,5+150), 1962 – 405 kg (125+120+160). Rekordy świata: w. piórkowa 60 kg – rwanie – 112,5 kg (17 września 1958 Sztokholm) oraz 113,5 kg (30 września 1959 Warszawa); waga lekka 67,5 kg – podrzut – 167,5 kg (29 sierpnia 1964 Gdańsk), trójbój – 417,5 kg (10 września 1963 Sztokholm).

Po zakończeniu kariery sportowej (1970) – trener, od 1978 rencista. Zajmuje się malarstwem (kopiuje obrazy dawnych mistrzów), wykonuje prace jubilerskie w srebrze, rzeźbi w drewnie. Zasłużony Mistrz Sportu, odznaczony m.in. złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Krzyżami: Kawalerskim i Oficerskim OOP. Laureat medalu „Kalos Kagathos” (2003).

Zmarł po ciężkiej chorobie w wieku 76 lat w Warszawie, 13 października 2005 roku.

*1956 Melbourne: podnoszenie ciężarów, w. piórkowa 60 kg – 3. na 21 start. z wynikiem 335 kg: 105+102,5+127,5 zdobywając brązowy medal (zw. I. Berger USA – 352,5 kg: 107,5+107,5+137,5).

*1960 Rzym: podnoszenie ciężarów, w. lekka 67,5 kg – 4. na 33 start. z wynikiem 375 kg: 115+110+150 (zw. W. Buszujew ZSRR – 397,5 kg: 125+122,5+150).

*1964 Tokio: podnoszenie ciężarów, w. lekka 67,5 kg – 3. na 20 start. z wynikiem 420 kg: 140+120+160 zdobywając brązowy medal. (zw. W. Baszanowski Polska – 432,5 kg: 132,5+135+165).

*1968 Meksyk: podnoszenie ciężarów, w. lekka 67,5 kg – 3. na 20 start. z wynikiem 420 kg: 135+125+160 zdobywając brązowy medal (zw. W. Baszanowski Polska – 437,5 kg: 135+135+167,5).

Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 376-377; Pawlak, Olimpijczycy, s. 297; Szyk, Polski sport ciężarowy, s. 45, 52, 61, 64; Zgondek, Podnoszenie ciężarów na IO, s. 81; Kronika Sportu, s. 978, 979; Kto jest kim w Polsce, wyd. IV, 2001, s. 1086; Duński, Od Paryża, s. 1080-1081; Zieliński M., Medale i sztanga czyli moja przygoda z ciężarami, Warszawa 2002; Wywiad środowiskowy.