Roman Kantor (1912-1943)




kupiec, jeden z najlepszych szpadzistów okresu międzywojennego, olimpijczyk z Berlina (1936), zamordowany przez hitlerowców na Majdanku.

Urodzony 20 marca 1912 w Łodzi w kupieckiej rodzinie żydowskiej Eleonana i Barbary Bekier. Po ukończeniu prywatnej szkoły powszechnej wyjechał do Paryża (1924), gdzie uczył się w Lyceum Lakanal. Uprawiał tam lekkoatletykę, grał w tenisa i był nawet kapitanem szkolnej drużyny piłkarskiej. Za namową fechmistrza Clery podjął stały trening i zasmakował w szermierce (szpada) odnosząc pierwsze sukcesy (3 miejsce na akademickich mistrzostwach Paryża i 6 w otwartych mistrzostwach Francji).

Doskonalił potem swoje szpadowe umiejętności w Anglii (fechtmistrz Lefevre) i w Niemczech (fechtmistrz włoski Gatzery). Kiedy powrócił do kraju (1934) był już dobrym szpadzistą, wstąpił do Wojskowego Klubu Sportowego Łódź (sekcja szermiercza ŁKS była w rozsypce) w którego barwach zdobył dwukrotnie (wraz z florecistą B. Banasiem i szablistą J. Spiechowiczem) tytuł drużynowego mistrza miasta. Niebawem przyszły dalsze sukcesy: mistrzostwo Warszawy (1935), decydujące o zwycięstwie walki w międzypaństwowym meczu z Niemcami i 2 miejsce w otwartych mistrzostwach Lwowa (1936) sprawiły, że otrzymał nominację olimpijską. Po igrzyskach olimpijskich zmienił barwy klubowe (ŁKS) i w dalszych latach odniósł jeszcze kilka sukcesów: był mistrzem Łodzi w szpadowym turnieju indywidualnym i drużynowym (1938, 1939), mistrzem krajów skandynawskich w Szwecji (1938), wicemistrzem Polski w ostatnim przed wojną turnieju szpadowym (1939), kiedy to uległ jedynie swemu koledze B. Banasiowi z Policyjnego KS Łódź. Był w świetnej formie i wraz z innymi zawodnikami łódzkich klubów składał (14 maja 1939) ślubowanie olimpijskie przed mającymi się odbyć w Helsinkach IO (1940).

Uczestnik kampanii wrześniowej 1939, uciekając po jej zakończeniu przed Niemcami z Łodzi, znalazł się we Lwowie i podczas okupacji sowieckiej walczył w zorganizowanej przez inż. Mańkowskiego sekcji szermierczej klubu Spartak (inni nasi szermierze należeli do miejscowego Dynama). Jedni i drudzy znaleźli się w reprezentacji Lwowa na mistrzostwa ZSRR w Charkowie (29 listopada – 3 grudnia 1940).

Kantor zdobył tam tytuł wicemistrzowski w szpadzie (mistrzem ZSRR został świetny lwowski fechmistrz Władysław Łabędziewski). Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej i zmianie okupantów, Kantor starał się zdobyć paszport, otrzymać obywatelstwo jednego z państw Ameryki Południowej i wyjechać ze Lwowa. Jak się okazało starania te (za duże pieniądze) organizowało gestapo, które po kilku tygodniach oczekiwań wywiozło wszystkich ubiegających się o wyjazd do obozu koncentracyjnego na Majdanku, gdzie Kantor został zamordowany w 1943 (wskazują na to pozostałe, szczątkowe dokumenty).

* 1936 Berlin: szermierka, szpada indyw. – w grupie elim. (10 zaw.) zajął 5 m. z 5 zw., w grupie ćwierćfin. (10 zaw.) wywalczył  2 m. z 7 zw., w półfinale (10 zaw.) uplasował się na 6 m. z 4 zw. Kantor musiał stoczyć walkę barażową o wejście do finału. Przegrał jednak ze Szwedem Drakenbergiem i odp. z turnieju (zw. F. Riccardi, Włochy); szpada druż. – w grupie elim. (3 druż.) – Polacy pokonali Portugalię 9:7 i przegrali ze Szwajcarią 8:8 w trafieniach 35:32, w grupie ćwierćfin. (4 druż.) zwyciężyli Kanadę 8:8 (w trafieniach 35:36) i W. Brytanię 8:3, w grupie półfin. (4 druż.) przegrali z Belgią 2:14 i Francją 4:12 oraz Niemcami 2:8 zajmując 5-8 m. w turnieju (zw.Włochy). Partnerami K. (wygrał w całym turnieju drużynowym 5 walk) byli: A. Franz, R. Karwicki, J. Staszewicz, K. Szempliński, T. Zaczyk.

Bibl.: Bogusz, Łódzcy olimpijczycy, s. 62-63; Chwała olimpijczykom, s. 63-65 (tu wiele błędnych informacji i brak podstawowych danych biograficznych); Tuszyński, Księga, s. 116-117; Głuszek, Leksykon 1999, s. 221 (tu błędna data urodzenia i rok śmierci); Pawlak, Olimpijczycy, s. 110 (tu podobne błędy); Gołębiewski, Fanfary, s. 372, 410, 411; Madej, Stadion, s. 50-51; Łuczak, Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, s. 43; Archiwum USC Łódź (data urodzenia 20 marca 1912).