„Monocrome” to najnowsza wystawa poezji konkretnej, przygotowana przez Juliusza Erazma Bolka – laureata Światowego Dnia Poezji, ustanowionego przez UNESCO. Ekspozycja będzie dostępna w renomowanej (Galerii -1) Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Kuratorem wystawy jest Kama Zboralska.
„MONOCHROME”
Juliusz Erazm Bolek
wystawa poezji konkretnej
Galeria (-1) PKOI
Centrum Olimpijskie
ul. Wybrzeże Gdyńskie 4
Warszawa
Wernisaż 17.08. 2022, godz. 19.00
Wystawa trwa do 4;09. 2022
Kurator Kama Zboralska
Juliusz Erazm Bolek jest poetą słowa oraz poetą obrazu. Od lat zajmuje się eksperymentami, dotyczącymi świata poezji. Dotyczy to zarówno formy i treści. Artysta dał się poznać z wielu wydarzeń happeningów, plakatów poetyckich, pokazów typu dźwięk i światło i innych eksperymentów artystycznych, m. in. dokonań związanych z konkretną poezją. Są to bardzo interesujące pomysły graficzno-konceptualne. Taka ekspresja artystyczna, w historii sztuki, ma wielowiekową tradycję, choć stale znajduje się poza głównym nurtem sztuki.
Poezja konkretna (ang. concrete poetry, fr. poesie concrete, niem. konkrete Dichtung, konkrete Poesie, ros. konkretnaja poezija) jest kierunkiem artystycznym łączący elementy poezji i sztuk wizualnych. W pracach tego typu układ typograficzny jest tak samo istotny jak znaczenie słów, rym i rytm w tradycyjnej poezji. Poezja konkretna wyraźnie odcina się od odniesień do świata pozaliterackiego i jest asemantyczna. Jej treścią są zestawy liter, znaków diakrytycznych, cyfr czy nagranych dźwięków. Znaczenia implikowane przez tego typu poezję powstają w obrębie samego tekstu i istnieją jedynie w tym zamkniętym układzie.
W utworach poezji konkretnej znaki literowe i ich ciągi występują często w towarzystwie znaków interpunkcyjnych i diakrytycznych, cyfr, symboli matematycznych itp. Wszystkie są traktowane w jednakowy sposób: jako elementy układu, którego sens rodzi się z ich wzajemnych odniesień na płaszczyźnie. Utwory poezji konkretnej to swego rodzaju koncepty graficzno-semantyczne, koncepty wykorzystujące efekt samoznaczenia znaków, które uwolnione od swoich znormalizowanych (uprzednich) zobowiązań komunikacyjnych, uporczywie odsyłają do samych siebie, do swojej fizycznej obecności w obrębie danego uporządkowania. W Polsce za najwybitniejszego twórcę poezji konkretnej, o międzynarodowej sławie, uważa się Stanisława Drożdża. Artysta zmarł w 2009 roku.
„Swego czasu zajmowałem się tworzeniem plakatów i afiszy poetyckich na podstawie własnych wierszy.” – Wyjaśnia Juliusz Erazm Bolek. – „To prowadziło mnie prosta drogą do poezji konkretnej, czego wyrazem była wystawa „Absinthe”. Doświadczenia i przemyślenia związane z tamtym projektem sprowokowały do powstania nowych prac, które zostały zaprezentowane na wystawie „Ouija”. Obecnie poszukiwania Juliusza Erazma Bolka poszły w kierunku wykorzystywania symboli. Jak się okazuje również one w zależności od powielenia, zestawienia czy układania się w określone inne symbole lub figury tworzą własną treść, albo ukazują jakąś opozycje do niej, a nawet komentują. Wydaje się, że w tym zakresie Juliusz Erazm Bolek podąża nową drogą, a efekty tego są bardzo interesujące.
Wystawę „Monochrome” otwiera legendarna praca „Och! Ziemio Ty moja!”, która prawdopodobnie jest pierwszym dziełem plastycznym Juliusza Erazma Bolka. Motyw ten wykorzystuje artysta także w ekspresywnej recytacji tego utworu. Poezję konkretną w wykonaniu Juliusza Erazma Bolka charakteryzuje konceptualizm. Widoczne jest to praktycznie we wszystkich pracach, chociażby takich jak „Strzałki”, „Znaki zapytania i wykrzyknik”, „X”, „&@&”, czy cyklu „Evolution–Revolution”, w których nie ma żadnych słów. Generalnie poezja konkretna Juliusza Erazma Bolka to minimalizm. Nawet kiedy w jego pracach zaczynają pojawiać się słowa, przeważnie ukazują funkcjonalizm, z którym są związane treściowo. Tak dzieje się chociażby w przypadku „Dziura”, „Error”, „Głęboki sens bezsensu”, „Ludzie są jak znaki zapytania”, „Open”, „Płomień”, „Sex”, „The time”. Słowa są też łączone z symbolami, jest tak w pracach „Ja bestia”, „Kamień”, „Kwadratura koła”, „Niepokój”, „Miłość momentem”. Za każdym razem poezja konkretna Juliusza Erazma Bolka, często mimo prostego przekazu, skłania do zaskakujących refleksji.
Za prowokację, albo ironię, odnoszącą się do tytułu wystawy „Monochrome”, można uznać pracę „Love” Juliusza Erazma Bolka, fenomenalną w swej prostocie, a jednocześnie stającą się swoistym objawieniem. Wydaje się, że pojawienie się tej planszy na ekspozycji jest świadomym i zamierzonym pomysłem artysty, wskazującym, że szufladkowanie i terror binarność stanowi zwykłe ograniczenie. W tym kontekście cała ekspozycja „Monochrome” staje się kolejną samoistną, komplementarną pracą plastyczną. Można zatem wystawę oceniać poprzez pojedyncze praca jak i jako instalację.
Wystawa konkretnej poezji „Monochrome”, której twórcą jest Juliusz Erazm Bolek, będzie dostępna dla publiczności od 18 sierpnia do 4 września 2022 r. w Galerii -1 Polskiego Komitetu Olimpijskiego w Centrum Olimpijskim im. Jana Pawła II, (ul. Wybrzeże Gdyńskie 4, 01-531 Warszawa). Kuratorem wystawy jest Kama Zboralska.
Juliusz Erazm Bolek jest pisarzem, laureatem nagrody Światowego Dnia Poezji, ustanowionego UNESCO. W 2017 roku jego poemat „Corrida” został wyróżniony tytułem „Wiersz Roku”. Poeta należy do twórców poszukujących. Bada granice formy. Szuka także nowych form prezentowania literatury. W efekcie swych peregrynacji napisał opowiadanie „Serpentyna” w drugiej osobie liczby pojedynczej, wiersze dialogowe oraz nowy gatunek literacki, tak zwany emaliowany felieton poetycki (połączenie felietonu z wierszem). Wynalazł też i opatentował nową formę książki – „bodybook”, którą można powiesić na szyi.
W 1987 roku Juliusz Erazm Bolek ogłosił własny manifest artystyczny „Już od dziecka cierpiałem na gigantomanię” Wyjawił w nim swój pogląd na promocję poezji: „Wiersze są zamieszczane w książkach-trumnach, które przechowuje się w regałach-grobowcach. Warto uwolnić wiersze z tych kajdan, dać im szansę zaistnieć, tam gdzie tętni życie, gdzie są ludzie. Plakaty poetyckie i etykiety samoprzylepne stanowią pewne rozwiązanie”. W efekcie podjętych działań powstał bogaty zbiór plakatów i afiszy poetyckich. Większość prac znalazła się w albumie „Och! Ziemio Ty Moja. Plakaty poetyckie”, który został wydany w 1996 roku. Były one również prezentowane na wielu ekspozycjach; najbardziej spektakularna „Milion spojrzeń każdego dnia” odbyła się latem 1997 roku. Wówczas na 300 przystankach komunikacji miejskiej w Warszawie rozwieszono plakaty poetyckie Juliusza Erazma Bolka. Wystawa czynna była przez całą dobę, a publiczność mogła z tymi plakatami obcować przez dwa miesiące.
Juliusz Erazm Bolek jest twórcą eksperymentującym i poszukującym. Poza plakatami, tworzy on również poezję konkretną. Autor publikował swoje wiersze na etykietach samoprzylepnych (vlepki), obrusach, powłoczkach, płytach ceramicznych, malował utwory na jezdniach. Od wielu lat pisze okolicznościowe wiersze z okazji świąt Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy, publikując je w formie kartek z życzeniami. W 2000 roku zorganizował, podczas premiery swojego kalendarza ściennego „Sekrety Życia. Kalendarz poetycki”, również pokaz typu „dźwięk i światło” w Teatrze Małym, podczas którego jego poezja została wyświetlona przy użyciu laserów. Książką „Sekrety Życia. Kalendarz poetycki” ustanowił w 2001 roku rekord Guinnessa na największy wydany tom wierszy.
Juliusz Erazm Bolek zorganizował, we współpracy z Lindą Parys i Martyną Jasińską z FuKu concept store i atelier fotograficznego, we wrocławskim Eter Club, w 2012 r., pokaz mody kobiecej typu prêt-à-porter we Wrocławiu. Na kolekcję ubrań złożyły się tuniki z aplikacjami ozdobionymi aplikacjami Luizy Kwiatkowskiej i Juliusza Erazma Bolka. Jego poezja była także prezentowana podczas spektakli pantomimy. Artysta zajmował się także produkcją teledysków poetyckich.
Juliusz Erazm Bolek wydał szereg Książek poetyckich:
„Teksty”, II obieg, Siedlce 1985,
„Nago”, Staromiejski Dom Kultury, Warszawa 1986,
„Miniatury”, Warszawa 1987,
„Prywatne zagrożenie”, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1989,
„Skróty Szaleństwa”, Okolice, Warszawa 1992,
„Serce błyskawicy”, Miniatura, Kraków 1994,
„Ars Poetica”, IBiS, Warszawa 2000,
„Wybór wierszy z lat 1980-2000”, Klub Apetyt Architektów, Warszawa 2001,
„Sekrety życia. Kalendarz poetycki”, Fundacja Przyjaciół Sztuk „Aurea Porta”, Warszawa 2004, 2005, 2006,
„Sens-or, (wybór wierszy według Karola Samsela), Biblioteka Poezji Dzisiaj, IBiS, Warszawa 2009,
„Abracadabra” (Nagroda Światowego Dnia Poezji ustanowionego przez UNESCO – książka w języku polskim i angielskim, przekład Anita Fincham i Andrew Fincham) IBiS, Warszawa 2010,
„Абракадабра” (Nagroda Światowego Dnia Poezji ustanowionego przez UNESCO – książka w języku polskim i rosyjskim, przekład Wiera Winogorowa, IBiS, Warszawa 2010 Wydawnictwo „IBiS”, Warszawa 2010,
„Corrida. Sprawa prawa do śmiechu”, posłowie Wojciech Wybranowski, Związek Pisarzy Katolickich 2017.
Artysta opublikował też albumy swoich prac plastycznych:
„Och! Ziemio Ty Moja. Plakaty poetyckie”, (album) IBiS, Warszawa 1996 (II wydanie: 1998),
„Obrazy ze słów”, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2017,
„Litery i symbole”, Centrum Promocji Kultury, Warszawa 2017
Indywidualne wystawy Juliusza Erazma Bolka:
„Bunt wierszy”, Warszawa, 1987
„Potęgowanie wiersza”, Częstochowa, 1987
„Zderzanie się ze światem”, Siedlce, 1987
„Kształt wiersza”, Warszawa, 1988
„Inne wiersze”, Świnoujście, 1988
„Prywatne zagrożenie”, Warszawa, 1989
„Czarno-białe na czarnym”, Świnoujście, 1989
„Bliżej uczuć”, Londyn, 1989
„Party”, Oxford, 1989
„Wiersz Tysiąca Nocy”, Warszawa, 1990
„Poezja w kolorach”, Warszawa, 1991
„Skróty szaleństwa”, Warszawa, 1992
„Afisz”, Warszawa, 1995
„Milion spojrzeń każdego dnia”, Warszawa, 1997
„Autor w Krainie Czarów”, Warszawa, 2001
„Absinthe” (wystawa konkretnej poezji), Warszawa, 2011
„Ouija” (wystawa konkretnej poezji), Łomianki , 2012
„Konkretna Poezja”, Olecko, 2014
„Obrazy ze słów”, Suwałki, 2017
„Słowa w grafikach”, Białystok, 2017
„Litery i symbole” (wystawa poezji konkretnej), Warszawa, 2017
„Letters and Symbols” (exhibition of a concrete poetry), Londyn, 2017
„Poezja Liter” – wystawa poezji konkretnej, Zamość, 2018
„Monochrome”, Warszawa 2022
Utwory poetyckie Juliusza Erazma Bolka doczekały się aranżacji muzyczny i są wykonywane przez piosenkarzy m. in. przez Reni Jusis. Poezja artysty była inspiracją dla wielu wideo klipów artystycznych. Wiersze Juliusza Erazma Bolka została przetłumaczona na 30 języków i gwar, m. in., angielski, bułgarski, chiński, czeski, francuski, hiszpański, japoński, litewski, łacinę, łotewski, niderlandzki, macedoński, niemiecki, portugalski, rosyjski, serbski, słowacki, szwedzki, telugu, ukraiński i włoski. Od 2007 roku poeta współpracuje z grafikiem Luizą Kwiatkowską tworząc kalendarze artystyczne.
W 2010 roku Juliusz Erazm Bolek został laureatem Nagrody Światowego Dnia Poezji, ustanowionego przez UNESCO (ang.: Award Word Day of Poetry UNESCO), za oryginalną twórczość i niekonwencjonalne sposoby jej prezentacji. W tym samym czasie został uznany za „Autora Roku” 2010 przez amerykański portal www.miastoliteratow.com. W 2013 roku ukazał się specjalny numer miesięcznika „Poezja Dzisiaj” poświęcony twórczości Juliusza Erazma Bolka. Artysta otrzymał nagroda „Wiersz Roku” 2017 za poemat „Corrida. Sprawa prawa do uśmiechu”, poświęcony pamięci Grzegorza Przemyka i Barbary Sadowskiej, a rok później przyznano mu nagrodę „Złote pióro” w konkursie na Książkę Roku 2017 za tom poetycki „Corrida”. W 2019 roku został wyróżniony medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” przyznawanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2020 roku otrzymał Medal Honorowy za Zasługi dla Województwa Małopolskiego, przyznawany przez Marszałka Województwa Małopolskiego. O Juliusz Erazmie Bolku zrealizowano dwa filmy „Wlepkarz”, w reżyserii Zbigniewa W. Kowalewskiego i „Poeta”, w reżyserii Piotr Kulisiewicza.
Fot.: Jerzy Mosoń (zdjęcie Juliusza Erazma Bolka)
