19 maja 2025 r. przypada Światowy Dzień Fair Play – święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (ONZ) w uznaniu ducha fair play zakorzenionego w ideale olimpijskim. Proklamacja miała miejsce 1 lipca 2024 roku, podczas 78. sesji ONZ.
Inicjatywa ustanowienia tego dnia – który dotychczas celebrowany był 7 września – narodziła się w 2020 roku z inspiracji organizacji: Panathlon International (P.I.), Międzynarodowego Komitetu Fair Play (CIFP) i Europejskiego Ruchu Fair Play (EFPM). Do tej pory ten dzień celebrowano 7 września – teraz zyskało ono oficjalną, globalną datę w kalendarzu.
Światowy Dzień Fair Play to wyjątkowa okazja, by przypomnieć o wartościach, które nadają sportowi prawdziwy sens i znaczenie. Fair play to przestrzeganie zasad gry – to postawa oparta na szacunku wobec innych, uczciwości, solidarności i honorze. Fair play to również narzędzie zmiany społecznej. Promuje równość, redukuje bariery kulturowe i wspiera młodych ludzi, pokazując, że sport może być siłą napędową integracji i rozwoju. Poprzez swoją uniwersalność przyczynia się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ, zwłaszcza w obszarach zdrowia, edukacji, równości, sprawiedliwości i niwelowania nierówności.
Twórca nowożytnych igrzysk olimpijskich, baron Pierre de Coubertin, uważał fair play za fundament olimpizmu. Jego słynne motto – Ważniejszy jest udział, niż zwycięstwo – było wyrazem przekonania, że sport powinien jednoczyć ludzi ponad granicami, a zwycięstwo bez honoru nie ma wartości. W historii igrzysk olimpijskich zapisano wiele przykładów postawy fair play, jak np. Jesse Owens i Luz Long – w 1936 roku niemiecki zawodnik pomógł amerykańskiemu rywalowi w konkursie skoku w dal, mimo że był jego przeciwnikiem. Eugenio Monti – włoski bobsleista, który w 1964 r. użyczył śrub przeciwnikom z Wielkiej Brytanii, dzięki czemu ci mogli dokończyć zawody – i wygrać. Monti został pierwszym laureatem medalu fair play przyznawanego przez UNESCO.
Inicjatorem polskiej Nagrody Fair Play był w 1963 roku redaktor Tadeusz Olszański, ówczesny kierownik działu sportowego dziennika „Sztandar Młodych”. Wraz z Tadeuszem Konwickim, Janem Strzeleckim i Andrzejem Ziemilskim oraz przy współpracy Klubu Dziennikarzy Sportowych SDP, zainicjował plebiscyt wyłaniający „Dżentelmena Sportu”. Pierwszym laureatem tego tytułu został wybitny pięściarz Zbigniew Pietrzykowski .
W 1977 roku Polski Komitet Olimpijski powołał Komisję Fair Play (dzisiaj Rada Fair Play), która odtąd corocznie przyznaje nagrody sportowcom, trenerom, działaczom, kibicom oraz instytucjom za promowanie zasad czystej gry i etycznej postawy w sporcie .
Fair play dziś
Fair play to nie moda ani formalność – to ponadczasowa wartość, która daje sportowi sens. Historia pokazuje, że największe zwycięstwa nie zawsze mierzy się medalami, ale sercem i charakterem. W świecie, gdzie granice często się zacierają, fair play pozostaje kompasem moralnym – przypomnieniem, że prawdziwy bohater to ten, kto potrafi wygrać z klasą lub przegrać z honorem.
Duch fair play to wartość uniwersalna – wykracza poza ramy sportu i dotyczy każdego z nas. Stanowi przestrzeń do kształtowania postaw, które mają znaczenie zarówno na boisku, jak i w codziennym życiu. To uczciwe wybory, życzliwość, współpraca i empatia.
Inicjatywa, która inspiruje
Co roku, z okazji Dnia Fair Play, organizowane są wydarzenia edukacyjne takie jak Bieg Fair Play PKOl, którego IV właśnie trwa, przyznanie Nagród Fair Play przez Polski Komitet Olimpijski, które przyznawane są od 1963 roku (w tym roku już po raz 57), zajęcia edukacyjne „Fair Play i Ty” w Szkolnej Akademii Olimpijskiej, z których korzystają dzieci z całej Polski oraz spotkania z wybitnymi sportowcami, którzy poprzez swoją postawę dają świadectwo szlachetności i zasadom fair play. Sport zna wiele pięknych gestów, które pokazują, że prawdziwe zwycięstwo nie zawsze mierzy się wynikiem, lecz postawą.
Inicjatorem Biegu Fair Play PKOl jest Rada Fair Play Polskiego Komitetu Olimpijskiego, którą tworzą wybitne postaci polskiego sportu Michał Rynkowski, Zbigniew Bródka, Katarzyna Smolik, Tomasz Kucharski, Katarzyna Zillmann, Anna Kiełbasińska, Adam Małysz, Sebastian Świderski, Ewa Pajor, Kajetan Duszyński oraz Hubert Hurkacz, przewodniczącą jest Hanna Wawrowska. Intencją biegu jest bieg bez woli zwycięstwa, ku wartościom, którymi możemy się dzielić. Szkoły realizują także lekcje fair play, zapraszają lokalnych sportowców. W trzech poprzednich edycjach łączenie udział wzięło blisko 2000 szkół. Partnerem Biegu jest KINDER Joy of moving – program z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu realizowany przez Grupę Ferrero w ponad 20 krajach na całym świecie, w tym od 2007 również w Polsce. Celem programu jest szeroko rozumiana edukacja sportowa, promocja aktywnego stylu życia wśród młodego pokolenia oraz ich rodzin.
W Polsce na program KINDER Joy of moving składa się kilka ogólnopolskich projektów i wydarzeń specjalnych o charak¬terze edukacyjno-sportowym. Wszystkie realizowane są przez Grupę Ferrero we współpracy z uznanymi partnerami jak Polski Komitet Olimpijski, Polski Związek Piłki Siatkowej czy Fundacja Moniki Pyrek.
Program KINDER Joy of moving stale się rozwija, inspirując do prowadzenia aktywnego stylu życia i czerpania radości z ruchu!
Przykłady, które budują wiarę w człowieczeństwo
Polski sport zna wiele pięknych gestów fair play. Dwukrotnym laureatem Nagrody Fair Play jest chociażby Adam Małysz, wśród nagrodzonych są takie postaci jak Karol Bielecki, Krzysztof Wielicki, Sławomir Szmal, Otylia Jędrzejczak, Maja Włoszczowska, Monika Pyrek i wielu innych wybitnych postaci.
Więcej o Biegu Fair Play PKOl
Więcej o Nagrodzie Fair Play PKOl
Więcej o Szkolnej Akademii Olimpijskiej
