LELIWA – ROYCEWICZ HENRYK (1898-1990)
mjr sł. st. WP (od 23.02.1990 płk), jeździec 25 puł., srebrny medalista olimpijski z Berlina (1936), dowódca batalionu „Kiliński” podczas Powstania Warszawskiego (1944).
Urodzony 30 lipca 1898 w Janopolu (ziemia kowieńska na Litwie), syn Roberta i Eugenii z Likiewiczów, ukończył 7-klasową Szkołę Handlową w Kownie po czym wstąpił ochotniczo (5 grudnia 1918) do Wileńskiego Pułku Ułanów. Uczestnik ofensywy na froncie wschodnim i północnym. Skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie (luty 1920), awansowany do stopnia ppor. (15 grudnia 1920), rozpoczął służbę w 25 p. Ułanów Wielkopolskich (adiutant pułku). Swoje duże zdolności jeździeckie odkrył podczas 6-miesięcznego kursu oficerskiego w grudziądzkim Centrum Szkolenia Kawalerii (1922), doskonalił je podczas kolejnych dwóch kursów jazdy (1924, 1926) także w Grudziądzu. Uczył jeździć innych (instruktor jazdy konnej) i sam zdobywając coraz większe doświadczenie, stał się w latach trzydziestych czołowym zawodnikiem Polski w wielu specjalnościach.
Reprezentując Klub Jazdy Konnej 25 puł. był m. in.: mistrzem Polski w WKKW (1934), 6-krotnym wicemistrzem kraju: WKKW (1933, 1936), w ujeżdżaniu konia (1933, 1935, 1938) i w skokach przez przeszkody (1931). Był także 2-krotnie brązowym medalistą mistrzostw Polski: w WKKW (1935) i w ujeżdżaniu (1932). W najbardziej prestiżowym konkursie o Puchar Narodów startował 7-krotnie, trzykrotnie zwyciężając (1928 Warszawa, 1931, 1932 Ryga). Największy sukces odniósł wraz z kolegami na IO. Do historii z tego wyczynu naszych jeźdźców przeszedł fakt, że na dwudziestej przeszkodzie drużynowego crossu WKKW żołnierze niemieccy obsługujący trasę biegu zagrodzili Leliwie (Arlekinowi III) drogę, a oficer stwierdził, że polski jeździec zostaje wyłączony z zawodów, gdyż ominął dwudziestą przeszkodę. Arlekin pogalopował z powrotem. Na miejscu Roycewicz został poinformowany, że sędzia się fatalnie pomylił. Były oczywiście przeprosiny, ale cztery dodatkowe kilometry dały się mocno we znaki zmordowanemu Arlekinowi. Niemcy wygrali tę konkurencję i zdobyli złoty medal.
Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 w składzie 25 p. Ułanów Wielkopolskich (Nowogródzka Brygada Kawalerii, Armia „Modlin”). Ranny 27 września w boju z Armią Czerwoną, cudem uchodzi z pola walki (Rosjanie chcieli mieć polskiego rotmistrza żywego) po czym (w kobiecym przebraniu) ucieka ze szpitala w Stryju (wszyscy oficerowie pułku zginęli w Katyniu). Leczy rany w Krakowie i na początku 1941 jest już w Warszawie. Oficer broni w IV Rejonie Armii Krajowej, od października 1943 dowódca batalionu „Kiliński”. W czasie Powstania Warszawskiego kieruje zdobyciem PASTY (3-20 sierpnia). Podczas ataku na ruiny kina Colosseum (8 września) ciężko ranny w kolano, ramię i głowę. Ze Szpitala Wolskiego idzie z cywilami do obozu w Pruszkowie, skąd wydostają go przyjaciele. Po wojnie więzień polityczny skazany na sześć lat więzienia (25 kwietnia 1949). Uniewinniony (20 lutego 1957) od popełnienia zarzucanych mu „przestępstw”. Powrócił do ukochanego jeździectwa. Był trenerem, sędzią i autorem licznych publikacji fachowych. Przygotowywał młodzież do kolejnych igrzysk olimpijskich. Powołał Komisję Środowiskową Żołnierzy Batalionu „Kiliński”. Dwukrotnie odznaczony orderem wojennym Virtuti Militari, trzykrotnie Krzyżem Walecznych i Krzyżem Komandorskim OOP. 23 lutego 1990 mianowany pułkownikiem WP. Zmarł w Warszawie 18 czerwca 1990.
* 1936 Berlin: WKKW indyw. – 15 m. na 50 start. z wynikiem 253.00 (zw. Niemiec L. Stubbendorff – 37.70); WKKW druż. – 2 m. na 14 start. z wynikiem 991.70 (zw. Niemcy – 676.65). Partnerami rotmistrza Leliwy w drużynie byli: Z. Kawecki i S. Kulesza.
Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 256 (tu błędna data i miejsce śmierci 16.06.1988); Pawlak, Olimpijczycy, s. 150 (tu błędny dzień śmierci 16.06); Duński, Od Paryża, s. 734-736; Pieczyński, I Bóg stworzył konia, s.79; Łysakowska, Jeźdźcy olimpijscy, s. 34-35; Baza danych Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie; CAW : AP 3834 (uwaga: we wszystkich dokumentach proweniencji wojskowej pisownia nazwiska (jednoczłonowego) ROJCEWICZ.
