Ireneusz Paliński (1932-2006)

2

Medale igrzysk olimpijskich

1
1

rzemieślnik (stolarstwo artystyczne), trener, samotnik z Ciechanowa, wielokrotny rekordzista Polski i świata w podnoszeniu ciężarów, pierwszy polski złoty medalista olimpijski w tej dyscyplinie sportu z Rzymu (1960) i brązowy z Tokio (1964).

Urodzony 13 maja 1932 w m. Nużewo koło Ciechanowa w wielodzietnej rodzinie chłopskiej Konstantego i Franciszki z domu Derulska (najstarszy z siedmiu braci), absolwent Technikum Budowlanego w Ciechanowie, sztangista (181 cm, 92 kg) Gwardii Wrocław, Startu Łódź i LZS Mazowsze (później Mazovia Ciechanów), którego kariera sportowa zamyka się w latach 1952-1967. Miał tyle obowiązków w rodzinnym domu (14-hektarowe gospodarstwo rodziców i liczne młodsze rodzeństwo), że o sporcie nie mógł nawet marzyć. I gdyby nie służba wojskowa (Wrocław), spotkanie z trenerem Bronisławem Stępniem oraz spartakiady pułkowe i dywizyjne, nie mielibyśmy atlety, którego nazwano potem samotnikiem z Ciechanowa.

Niezwykłą krzepę i wrodzone zdolności do podrzutu (Baszanowski nazwał nawet tę umiejętność „cudownym darem”) otrzymał od natury i stąd może zawsze wierzył przede wszystkim w siebie i we własne siły. Twardy, prostolinijny, zadziorny. Ogólnie mówiono o nim „trudny charakter”. Zawodnikiem był jednak pilnym, zdyscyplinowanym i bojowym. Przede wszystkim jednak pracowitym i sumiennym. Gdy zaczynał w wojsku przygodę ze sztangą (a miał już 22 lata) uzyskał w trójboju 227,5 kg, zaledwie kilka lat później wynik ten poprawił o ponad 200 kg, awansując na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych do ścisłej czołówki światowej. Błyskawiczna kariera.

Eksplozja jego talentu nastąpiła podczas Igrzysk Olimpijskich w Rzymie (1960). Pamiętny dla naszej ekipy, piątek 10 września. Już wcześniej wiadomo było, że w walce o olimpijski medal w wadze półciężkiej nie stanie najgroźniejszy rywal Polaka, as ekipy radzieckiej Rudolf Plukfelder, który w roku przedolimpijskim w Warszawie, odebrał  Palińskiemu złoty medal mistrzostw świata. Ale ujawnił się inny kandydat do miejsca na najwyższym podium. Był nim Amerykanin James George, który już w wyciskaniu potwierdził swoje wielkie aspiracje uzyskując 132,5 kg. Polacy (bo obok Palińskiego startuje nasz drugi reprezentant Jan Bochenek) mają wynik o 2,5 kg słabszy. W drugim boju atleta z Ciechanowa atakuje Amerykanina, wznosi się na wyżyny swoich możliwości uzyskując w rwaniu (w trzecim podejściu) 132,5 kg. Nowy rekord Polski i nowy rekord olimpijski! Bochenek ma „tylko” 120 kg i traci szansę na walkę o złoto, a George trzyma się dzielnie. Uzyskuje też taki sam wynik jak Paliński zachowując nadal przewagę 2,5 kg, którą zdobył w pierwszym boju. A zatem walka decydująca o tytule mistrza olimpijskiego odbędzie się w podrzucie, który jest jednak… specjalnością Polaka. Rozpoczyna się przemyślana, taktyczna walka o najwyższy wynik i złoty medal! George po raz pierwszy podchodzi do 165 kg i próbę ma nieudaną. Zalicza ten sam ciężar dopiero za drugim razem. Paliński czeka. Bochenek daje sobie radę ze 170 kg i kończy trójbój (420 kg) z brązowym medalem. Paliński dalej nie zdradza swoich zamiarów, a George, kiedy na sztandze znajdowało się 172,5 kg wykonuje trzecie, ostatnie i nieudane podejście. 430 kg w trójboju! Pytanie brzmi teraz: ile podrzuci Polak? Paliński ryzykuje. Podchodzi pierwszy raz do podrzucenia sztangi, kiedy jest na niej 175 kg. Cóż to były za emocje! Czysty bój! I… tak narodził się pierwszy złoty medal polskiego ciężarowca na igrzyskach olimpijskich i pierwszy złoty medal wychowanka Ludowych Zespołów Sportowych. Ale walka nie była zakończona. Paliński poprosił na sztangę 180 kg (rekord świata wynosił 178,5 kg). W drugim podejściu się nie udało, ale w trzecim 28-letni Polak podrzucił 180 kg, pobił rekord świata i pokonał Amerykanina aż o 12,5 kg!

Następnego dnia minister spraw zagranicznych Adam Rapacki osobiście wręczył mistrzowi olimpijskiemu nagrodę dla najlepszego zawodnika w polskiej ekipie. Po powrocie do kraju został odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP. Nużewo i Ciechanów witały go jak bohatera narodowego. Przez kilka następnych lat znajdował się wprawdzie nadal na szczycie, ale o sukcesy było jeszcze trudniej. Kiedy przeszedł do wagi lekkociężkiej, już w następnym, poolimpijskim roku (1961) na mistrzostwach świata w Wiedniu, jego najgroźniejszym rywalem był niepokonany i niezwyciężony siłacz radziecki (m.in. 5-krotny mistrz świata) Arkadij Worobiew. Wielki samotnik z Ciechanowa (trenował we własnej siłowni, rzadko korzystał z pomocy trenerów, nie lubił centralnych zgrupowań, prowadził bardzo dokładny dzienniczek treningów i startów) i z nim dał sobie radę! W szczęśliwym dla polskiej sztangi Wiedniu (szczęśliwszy był jeszcze tylko Teheran w 1965, gdzie Polacy pokonali w klasyfikacji drużynowej ekipę ZSRR) Paliński wygrał z Worobiewem bijąc jednocześnie rekordy świata w podrzucie (190 kg) i trójboju (475 kg), rekordy, które w światku ciężarowym zrobiły kolosalne wrażenie. A kibice – (w roku olimpijskim 1960 wyprzedzili go jeszcze bardziej popularni lekkoatleci: Józef Schmidt i Zdzisław Krzyszkowiak) czytelnicy „PS” i uczestnicy tradycyjnego plebiscytu na najpopularniejszego sportowca Polski przyznali mu – już bezapelacyjnie – pierwsze miejsce. Był to wielki sukces Palińskiego, ale i podnoszenia ciężarów, które dzięki niemu, rozpoczęło długą drogę do najwyższych zaszczytów w imprezach światowej rangi. W ciągu 15-letniej kariery sportowej ustanowił 56 rekordów kraju z których 7 otwierało równocześnie listę rekordów światowych; w 23 występach międzynarodowych odniósł 19 zwycięstw.

8-krotny mistrz Polski: w. półciężka (82,5 kg) – 1958, 1959; w. lekkociężka (90 kg) – 1960, 1962-1964, 1966; w. superciężka (+110 kg) – 1965 był też: mistrzem świata 1961 (w. lekkociężka 90 kg) – 475 kg (147,5+137,5+190), 3-krotnym srebrnym medalistą MŚ – 1959 (w. półciężka 82,5 kg) 432,5 kg (127,5+130+175), 1962 (w. lekkociężka 90 kg) – 470 kg (145+142,5+182,5), 1966 (w. lekkociężka 90 kg) – 477,5 kg (160+137,5+180), 2-krotnym brązowym medalistą MŚ – 1958 (w. półciężka 82,5 kg) 432,5 kg (135+127,5+170), 1964 (w. lekkociężka 90 kg) – 467,5 kg (150+135+182,5); 7-krotny rekordzista świata, w podrzucie: w. półciężka 82,5 kg – 178,5 kg (3 października 1959 Warszawa), 180 kg (9 września 1960 Rzym); w. lekkociężka 90 kg – 185,5 kg (26 czerwca 1960 Paryż), 186 kg (18 grudnia 1960 Toruń), 186,5 kg (11 marca 1961 Moskwa), 190 kg (24 września 1961 Wiedeń); w trójboju: 475 kg (24 września 1961Wiedeń). Medale mistrzostw Europy: złoty 1961 (w. lekkociężka 90 kg) – 475 kg (147,5+137,5+190), 6-krotnie srebrny – 1958 (w. półciężka 82,5 kg) – 432,5 kg (135+127,5+170), 1959 (w. półciężka 82,5 kg) – 432,5 kg (127,5+130+175), 1960 (w. półciężka 82,5 kg) – 425 kg (125+125+175), 1962 (w. lekkociężka 90 kg) – 470 kg (145+142,5+182,5), 1963 (w. lekkociężka 90 kg) – 475 kg (150+140+185), 1966 (w. lekkociężka 90 kg) – 477,5 kg (160+137,5+180) i 1-krotny brązowy medalista ME 1957 (w. półciężka 82,5 kg) – 400 kg (125+120+155). Zasłużony Mistrz Sportu odznaczony m.in. pięciokrotnie złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Krzyżami: Kawalerskim, Komandorskim i Komandorskim z Gwiazdą OOP. Najlepszy sportowiec Polski (1961) w plebiscycie czytelników „PS” i najlepszy sportowiec wsi w 40-leciu LZS. Żonaty (od 1965 z Zofią Drozdowską, nauczycielka, ur. 1945), ma dwóch synów: Piotra i Adama. Na początku lat dziewięćdziesiątych ciężko zachorował, przeszedł kilka operacji żołądka. Podczas uroczystości 50-lecia LZS (1996) w Ciechanowie nie poznali go nawet przyjaciele.

Zmarł 9 lipca 2006 roku w wieku 74 lat.

*1960 Rzym: podnoszenie ciężarów, w. półciężka 82,5 kg – 1. na 24 start. z wynikiem 442,5 kg:130+132,5+180 zdobywając złoty medal.

*1964 Tokio: podnoszenie ciężarów, w. lekkociężka 90 kg – 3. na 19 start. z wynikiem 467,5 kg: 150+135+182,5 zdobywając brązowy medal (zw. W. Gołowanow ZSRR – 487,5 kg: 165+142,5+180).

Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 292 (tu błędnie: urodzony w Nużewku); Pawlak, Olimpijczycy, s. 194; Szyk, Polski sport ciężarowy, s. 45, 50, 59, 64; Zgondek, Podnoszenie ciężarów na IO, s. 79, 80; Duński, Od Paryża, s. 638-639; Latuszkiewicz, Zielone bractwo, s. 38-40; Najlepsi z najlepszych, s. 132-135; Kto jest kim w Polsce, wyd. 3, 1993, s. 529; Kronika Sportu, s. 980-981; USC Ciechanów, odpis skrócony aktu małżeństwa Nr 148/1965 (pismo 21.03.2003).