Adam Papée (1895-1990)

2

Medale igrzysk olimpijskich

2

ps. „Gil”, doktor praw, bankowiec, jeden z pierwszych szablistów polskich, czterokrotny olimpijczyk (1924, 1928, 1932, 1936), epoka w historii polskiej szermierki, dwukrotny brązowy medalista (1928, 1932).

Urodzony 21 lipca 1895 we Lwowie, syn Fryderyka (dyrektor Bibliotek Narodowych we Lwowie i Krakowie) i Władysławy z Anczyców ukończył tam szkołę powszechną i tam też, w Akademii Szermierczej (1908) rozpoczął swoją edukację sportową. Maturę otrzymał w krakowskim Gimnazjum Sobieskiego (1914) wstępując w tym samym roku (22 sierpnia) do Legionów Polskich. W składzie 1 p. art. walczył na froncie (1914-1916), ranny w bitwie pod Konarami i dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Potem student ekonomii i prawa (1918-1923), absolwent Akademii Handlowej i Wydziału Prawa UJ, gdzie uzyskał tytuł doktora. Poświęcił się pracy w bankowości. Należał do najwszechstronniejszych szermierzy polskich okresu międzywojennego. W ciągu bardzo długiej kariery zawodniczej (1909-1946) reprezentował barwy Krakowskiego Klubu Szermierczego (1909-1914), AZS Kraków (1921-1928), Legii Warszawa (1929-1933) i I Śląskiego Klubu Szermierczego Katowice (1933-1936).

46-krotnie występował w reprezentacyjnej drużynie narodowej w tym: 38 (szabla), 5 (floret) i 3 (szpada). Największe sukcesy odniósł w szabli. Był 4-krotnym mistrzem Polski (1926, 1927, 1929, 1932) i raz wicemistrzem (1924) w tej broni a poza tym zdobył 3 tytuły wicemistrzowskie (1924-1926) we florecie. 4-krotny uczestnik mistrzostw Europy (1926, 1930, 1931, 1933) zdobył (1930) w drużynowym turnieju szabli brązowy medal. Ukoronowaniem czterech startów olimpijskich są dwa brązowe medale zdobyte w drużynowych walkach szablistów w Amsterdamie (1928) i Los Angeles (1932). Po IO w Berlinie (1936) A. Papée zakończył właściwie uprawianie szermierki (po raz ostatni jako zawodnik wystąpił na planszy w 1946 podczas międzypaństwowego meczu szablowego Polska-Czechosłowacja). W okresie międzywojennym równolegle z karierą zawodniczą aktywnie uczestniczył w organizacji sportu szermierczego w Polsce: należał  do grona osób reaktywujących sekcję szermierczą AZS Kraków (1921), z ramienia tego klubu brał udział w założycielskim zebraniu Polskiego Związku Szermierczego we Lwowie (28 maja 1922), piastował  funkcję prezesa PZSzerm. (28 listopada 1926 – 2 marca 1930), był kapitanem sportowym tego związku (1933), wspólnie z K. Laskowskim i L. Lubicz-Nyczem jako pierwszy w Polsce otrzymał dyplom fechtmistrza-amatora. Był wreszcie sędzią związkowym (1923-1973) i sędzią międzynarodowym (1930-1960) w szermierce.

W czasie okupacji niemieckiej, pod pseudonimem „Gil” walczył w Powstaniu Warszawskim (1944) wraz z dwoma swoimi córkami (Irena i Ewa). Po zakończeniu II wojny światowej aktywnie włączył się w odbudowę sportu polskiego. Był wśród reaktywujących Polski Związek Szermierczy zajmując w pierwszym powojennym zarządzie (20 października 1945) funkcję I wiceprezesa. Był potem wieloletnim wiceprezesem Pomorskiego Okręgowego Związku Szermierczego (1968-1980), trenerem w klubach sportowych Budowlani i AZS Kraków (1949-1966) oraz Gwieździe Bydgoszcz (1967-1977). Opublikował dwie książki wspomnieniowe: Na planszach czterech olimpiad (1957) oraz Na białą broń (1987). Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim OOP i Węgierskim Krzyżem Zasługi. Laureat znaczącego wyróżnienia im. Janusza Kusocińskiego (1988) i medalu „Kalos Kagathos” (1989).

Zmarł 6 marca 1990 w Bydgoszczy, gdzie na cmentarzu w Osiedlu na Błoniach został pochowany.

*1924 Paryż: szermierka, szabla druż. – po porażkach w grupie elim. (4 druż.) z Holandią 0:16 i USA 4:12 (2 zw.) – Polacy odp. z turnieju (zw. Włochy). Partnerami P. w drużynie byli: A. Ader, A. Małecki, K. Winkler i J. Zabielski.

*1928 Amsterdam: szermierka, szabla druż. – w grupie ćwierćfin. (4 druż.) Polacy pokonali W. Brytanię 11:5 (4 zw.) i USA 9:7 (3 zw.), w grupie półfin. (4 druż.) zwyciężyli Belgię 9:7 (3 zw.) i Holandię 9:4 (3 zw.) oraz przegrali z Włochami 0:16 (nie walczył). W pojedynku o miejsca 1-4 Polacy ulegli Węgrom 2:14 (nie walczył), a w spotkaniu o 3-4 miejsce pokonali Niemcy 9:7 (1 zw.) zdobywając brązowy medal (zw. Węgry). Partnerami P. w drużynie byli: T. Friedrich, K. Laskowski, A. Małecki, W. Segda i J. Zabielski.

*1932 Los Angeles: szermierka, szabla ind. – 5. msc w grupie elim.(8 zaw.) z 3 zw., 8. msc w grupie półfin. (9 zaw.) z 2 zw. – odp. z konk.; szabla druż. – w grupie półfin. (4 druż.) Polacy pokonali Meksyk 10:6 (nie walczył) i Danię 9:5 ( 3 zw.); w grupie finałowej (4 druż.) Polacy zwyciężyli z USA 8:8 – w trafieniach 59:60 (3 zw.) oraz przegrali z Włochami 1:9 (1 zw.!) i Węgrami 1:9 (0 zw.), zdobywając brązowy medal (zw. Węgry). Partnerami w drużynie byli: W. Dobrowolski, T. Friedrich, L. Lubicz-Nycz, W. Segda i M. Suski.

*1936 Berlin: szermierka, szabla druż. – w grupie elim. (3 druż.) Polacy zwyciężyli Grecję 9:3 (2 zw.), w grupie ćwierćfin. (4 druż.) pokonali Szwecję 15:1 (nie walczył) i Turcję 9:2 (2 zw.), w grupie półfin. (4 druż.) Polacy wygrali z Francją 10:6 (nie walczył) i Austrią 8:8 w trafieniach 56:60 (1 zw.), w grupie finałowej (4 druż.) ulegli Włochom 6:10 (nie walczył), Węgrom 1:10 (0 zw.) i Niemcom 3:9 (0 zw.  zajmując w turnieju 4. msc (zw. Węgry). Partnerami w drużynie byli: W. Dobrowolski, W. Segda, A. Sobik, M. Suski i T. Zaczyk.

Bibl.: Słownik WF, 1995, z. 4 , s. 105-107 (Ryszard Wryk); MES, t. 2, s. 242; Łoza, Czy wiesz, t. 1, s. 553; Głuszek, Leksykon 1999, s. 292 (tu błędnie: start w Paryżu w drużynie szablowej, a nie szpadowej); Pawlak, Olimpijczycy, s. 195; Papée A., Na planszach czterech olimpiad; Papée A., Na białą broń; Jabrzemski J., Szable w natarciu (w:) Poczet polskich olimpijczyków, z. 1 , s. 45-54; J. Lis, Polscy medaliści olimpijscy, s. 256; Lis J., Romantyczne olimpiady, s. 31-43 i dalsze; Wryk, Akademicki 1908-1983, s. 6 i dalsze; Pół wieku AZS, s. 35 i dalsze; M. Słoniewski, Zarys, s.94-96 i dalsze; Wryk, Akademicki, s. 242-47 i dalsze; CAW: AP 4865 kap 227/713; Borzęcki, Białą bronią, s. 100-101 i dalsze; Łuczak, Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, s. 13 i dalsze; Marzec, Historia medalami pisana, s. 34.