Aleksander Marek Kowalski




dyrektor V Oddziału KKO w Warszawie, jeden z prekursorów hokeja lodowego w Polsce, wieloletni obrońca drużyny narodowej, olimpijczyk z St. Moritz (1928) i Lake Placid (1932), zginął w Lasku Katyńskim.

Urodzony 7 października 1902 w Warszawie, syn Józefa i Leokadii z Kowczyńskich ukończył miejscowe Gimnazjum św. Stanisława Kostki (1924) i Wydział Bankowy Szkoły Głównej Handlowej (1928). Pracę zawodową rozpoczął jako urzędnik w Ministerstwie Kolei i kontynuował ją w Komunalnej Kasie Oszczędności m. st. Warszawy, awansując w 1939 na stanowisko dyrektora V Oddziału KKO.

Jeden z prekursorów hokeja lodowego w Polsce obok takich zawodników jak Adamowski, Tupalski, Rybak, Żebrowski, Kulej. Zawodnik (1923-1933) 5-krotnego mistrza Polski (1927-1931) warszawskiego AZS, 31-krotny reprezentant kraju (1926-1932), czołowy obrońca (znakomite warunki fizyczne 186 cm i 78 kg), strzelec 6 bramek dla barw narodowych. 4-krotnie brał udział w mistrzostwach Europy (2 m. w 1929), 2-krotnie w mistrzostwach świata (1930, 1931), drużyna w której grał zdobyła tytuł akademickiego mistrza świata (1928).

W dowód uznania desygnowany (wraz ze Stogowskim i Adamowskim) do reprezentacji Europy (1930) przeciwko Kanadzie (0:9). Po zakończeniu czynnej kariery sportowej, Kowalski pozostał wierny hokejowi. Był czynnym działaczem PZHL i sędzią. Jak wszyscy maturzyści ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie, a w latach 1931-1934 przebywał kilkakrotnie na obozach wojskowych w rejonie Baranowicz, po których odbyciu uzyskał awans do stopnia porucznika. Zmobilizowany 3 września 1939 udał się przez Chełm Lubelski do miejsca przydziału służbowego – ośrodka 13 DP w Równem (3 batalion). Jak wynika z relacji naocznych świadków, 25 września w Dubnie dostał się do niewoli sowieckiej i stamtąd przez miejscowość Niegorełoje wywieziony został do Kozielska. Ostatnia kartka pocztowa pisana stamtąd do rodziny pochodziła z 11 lutego 1940.

Kilka tygodni później na podstawie listy NKWD z 3.4.1940, poz. 31 Aleksander Kowalski został wywieziony do Lasku Katyńskiego i tam zamordowany (3 kwietnia 1940). Zidentyfikowany pod numerem 2129.

*1928 St. Moritz: członek drużyny hokejowej. która po remisie ze Szwecją 2:2 i porażce z Czechosłowacją 2:3 zajęła w grupie elim. 3, miejsce i odpadła z turnieju (zw. Kanada). Skład drużyny – zob. Adamowski Tadeusz.

*1932 Lake Placid: członek drużyny hokejowej, która po porażkach z Kanadą 0:9 i 0:10, USA 1:4 i 0:5 oraz Niemcami 1:2 i 1:4  zajęła 4. miejsce w turnieju na cztery uczestniczące w nim drużyny (zw. Kanada). Skład drużyny – zob. Kowalski Adam.

Bibl.: Tucholski, Mord, s. 142, 593; Rozstrzelani w Katyniu, s. 120; Kryska-Karski, Straty, s. 200; Słownik WF, 1986, z. 2, s.104-105 (Ryszard Wryk); Epitafia, „WPH”, 1989, nr 4, s. 291; Domański, Śladem, s. 31 i dalsze; Krygier, Hokej, s. 7-33; Pół  wieku, s. 55-59; Tuszyński, Przerwany bieg, s. 82-84; Wołkowski, W pogoni, s. 12, 22; Wryk, Straty, s. 58; Wryk,  Akademicki, s. 290 i dalsze; Otałęga J., Ślad na lodzie, „Tempo” 1989, nr 49; Tuszyński, Księga, s. 137-139; Głuszek, Leksykon 1999, s. 238 (tu błędnie zmarł 1941 w Katyniu); Pawlak, Olimpijczycy, s. 130 (tu błędnie ppor. rez.); Zieleśkiewicz, Encyklopedia, s. 112, 287; Porada, Igrzyska, s. 815, 820; CAW: AP 5885.