Tysiące przeszkolonych zawodników, tysiące pobranych próbek, setki przeprowadzonych postępowań antydopingowych i śledztw. Polska Agencja Antydopingowa po 5 latach działalności stała się jedną z najprężniej rozwijających się i najskuteczniejszych organizacji dbających o czysty sport na świecie. Obecnie stoi przed kolejnym wielkim wyzwaniem, jakim będą Igrzyska Europejskie. W wydarzeniu jubileuszowym Polskiej Agencji Antydopingowej uczestniczył Sekretarz Generalny PKOl Adam Krzesiński.
Igrzyska Europejskie, które mają odbyć się w Krakowie i Małopolsce w 2023 roku, już dziś mobilizują Polską Agencję Antydopingową do przygotowań pod kątem działań kontrolnych. Dla POLADA będzie to największe wyzwanie w historii. – O skali tego wydarzenia świadczy fakt, że w dwa tygodnie zaplanowano pobranie tysiąca próbek. To tyle, ile standardowo kontrolerzy POLADA pobierają w trzy miesiące. Ale jesteśmy gotowi na to wyzwanie. Mamy silnych partnerów do przeprowadzenia tej operacji, w tym doświadczonych kontrolerów i ekspertów z Polskiego Laboratorium Antydopingowego – wyjaśnia dr Michał Rynkowski, dyrektor Polskiej Agencji Antydopingowej.
Polska Agencja Antydopingowa istnieje od 1 lipca 2017 roku. Została powołana do życia na mocy ustawy z 21 kwietnia 2017 roku o zwalczaniu dopingu w sporcie. Jej powstanie i nadanie statusu państwowej osoby prawnej określane jest momentem przełomowym w budowaniu nowoczesnego systemu antydopingowego. Kluczowym działaniem było również przekazanie rozpoznawania spraw dopingowych z wszystkich polskich związków sportowych do niezależnego Panelu Dyscyplinarnego.
– Przeniesienie spraw dyscyplinarnych do Panelu stało się rzeczywistym przełomem w polskim systemie antydopingowym. Dostosowanie się do standardów WADA było dla nas wtedy najważniejszym priorytetem. Dziś zmierzamy w zupełnie innym kierunku, sami wyznaczając światowe trendy w walce
z dopingiem. Wspieramy inne agencje antydopingowe. Jesteśmy silną i skuteczną organizacją. Otwieramy się na wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań do programu kontroli antydopingowych takich jak, na przykład, test suchej kropli krwi – kończy dyrektor POLADA.
Kontrole antydopingowe coraz skuteczniejsze
Od 1 lipca 2017 roku do końca maja 2022 roku POLADA wykonała blisko 3 tysiące akcji kontrolnych i pobrała blisko 14 tysięcy próbek. Dzięki tym działaniom ujawniono 143 przypadki naruszeń przepisów antydopingowych. W 2020 roku, POLADA w zakresie kontroli antydopingowych odniosła spektakularny sukces. Po raz pierwszy w historii, w próbce zawodnika, wykryto erytropoetynę (EPO). Było to możliwe dzięki nowoczesnym technologiom w detekcji substancji zabronionych i bardzo skutecznemu typowaniu zawodników do kontroli. – Wykrycie EPO jest jednym z istotniejszych dokonań w zakresie kontroli antydopingowych prowadzonych przez POLADA. Substancja ta jest bardzo trudna do wykrycia. Fakt, że po raz pierwszy została przez nas ujawniona w trakcie trwającej pandemii, gdy kontrole były znacząco ograniczone, dowodzi, że działania śledcze i kontrolne z naszej strony stają się coraz skuteczniejsze. Wpływa na to precyzyjne typowanie zawodników do kontroli, ale także nowoczesność rozwiązań wprowadzonych do systemu, jak choćby paszporty biologiczne zawodników – tłumaczy Piotr Wójcik, kierownik Departamentu Kontroli Antydopingowych i Zarządzania Wynikami w POLADA.
Wraz z powstaniem Polskiej Agencji Antydopingowej i wprowadzeniem ustawy o zwalczaniu dopingu, kontrolerzy antydopingowi zyskali nowy status – funkcjonariuszy publicznych. To daje im szczególną ochronę przy wypełnianiu swoich obowiązków. Zwiększenie bezpieczeństwa kontrolerów było jednym z priorytetów POLADA. Obecnie dla Polskiej Agencji Antydopingowej pracuje 40 kontrolerów antydopingowych, którzy posiadają pełne uprawnienia do wykonywania zawodu. Kontrolerzy zdobywają odpowiednie kwalifikacje podczas trzydniowego szkolenia zakończonego egzaminem.
Śledztwa POLADA we współpracy ze służbami
Jedną ze zmian, która wpłynęła na zwiększanie skuteczności działań POLADA, była decyzja o powołaniu do życia Zespołu Analityczno – Śledczego. Od listopada 2017 roku do końca maja 2022 roku przeprowadzono blisko 180 śledztw.Pracownicy Zespołu Śledczego wraz z funkcjonariuszami Policji czynnie uczestniczą we wspólnych operacjach i realizacjach związanych z naruszeniem prawa karnego, w szczególności związanych z wprowadzaniem do obrotu nielegalnych substancji np. za pośrednictwem stron internetowych. Współpraca ze służbami to także obustronna wymiana istotnych informacji. – Zawodnik i wykryta substancja to już efekt końcowy całego ciągu zdarzeń. Naszym zadaniem jest poznać to, co wydarzyło się do momentu pobrania próbki przez naszych kontrolerów. Ale także zależy nam na tym aby z obszaru sportu eliminować osoby ułatwiające podawanie dopingu, odpowiadające za nielegalną sprzedaż i nielegalną produkcję – tłumaczy Agnieszka Ostrowska, kierownik Zespołu Analityczno – Śledczego w POLADA.
Bardzo ważne w tym obszarze jest wzajemne kształcenie. Każdego roku POLADA we współpracy
z Warszawskim Uniwersytetem Medycznym organizuje szkolenia i konferencje dla Policji, Straży Granicznej czy Służby Celno-Skarbowej.
Dużym wsparciem dla skutecznego prowadzenia śledztw są dla POLADA także: Światowa Agencja Antydopingowa, a w szczególności Departament Śledczy oraz Interpol i Europol.POLADA współpracuje także z Komendą Główną Policji oraz pionami: kryminalnym, ekonomicznym, z wydziałami do walki
z korupcją, przestępczością narkotykową, gospodarczą, przestępczością pseudokibiców a także
z wywiadem kryminalnym czy Centralnym Biurem Śledczym Policji w całym kraju.
Edukacja antydopingowa, czyli #NIEdladopingu
POLADA to także intensywne działania edukacyjne. Od 1 lipca 2017 roku do końca maja 2022 roku, przeszkolono ponad 26 tysięcy zawodników, trenerów, lekarzy i fizjoterapeutów. Zorganizowano ponad 500 akcji edukacyjnych. Od 2019 roku wszystkie szkolenia realizowane przez edukatorów POLADA odbywają się pod szyldem akcji „Gramy Fair”. Jednym z większych działań edukacyjnych było, zrealizowane we współpracy z Superligą, szkolenie antydopingowe dla wszystkich klubów piłki ręcznej rywalizujących na najwyższym poziomie rozgrywkowym. W 2022 roku, we współpracy z Polskim Związkiem Piłki Nożnej, realizowany jest przez POLADA projekt edukacyjny HatTrick. Jego celem jest realizacja szkoleń antydopingowych dla wszystkich kobiecych reprezentacji w piłce nożnej. Coraz częściej wiedzę antydopingową pozyskują także młodsi uczestnicy sportowych zmagań.–Z Polską Agencją Antydopingową chętnie współpracują fundacje i organizacje zajmujące się sportem dzieci
i młodzieży, dla których kształtowanie zasad fair – play od najmłodszych lat jest ważne. Towarzyszyliśmy dzieciom podczas takich imprez sportowych, jak: #SKSonTour na Torwarze, Ręczna na Orliku w Kielcach, Gdańsk Speedway Camp, a w niedługim czasie pojawimy się także na obozach koszykarskich Akademii 3×3 we Wrocławiu – podsumowuje Grzegorz Borkowski, kierownik Departamentu Informacji i Edukacji w POLADA.
POLADA skutecznie odpowiada na potrzeby społeczne. Od 2021 roku realizuje, skierowany do sportowców amatorów, projekt „Biegam z czystą przyjemnością”. To ogólnopolskie wydarzenie charytatywne ukierunkowane jest na promocję czystego sportu, ale także na pomaganie. Środki finansowe, zebrane z pakietów startowych w pierwszej edycji biegu, wspomogły rehabilitację siedmiu młodych zawodników. W 2022 roku zdecydowano się wesprzeć działania Fundacji „Graj z Głową” na rzecz walki z depresją w sporcie. Część z tych środków pokryje także koszt 50 spotkań terapeutycznych dla sportowców z Ukrainy.
Przez 5 lat funkcjonowania Polska Agencja Antydopingowa zbudowała także silne relacje z wybitnymi polskimi sportowcami, którzy popierają ideę walki o czysty sport. Są wśród nich medaliści olimpijscy, medaliści mistrzostw świata i Europy, paraolimpijczycy. Przy POLADA działa także Komitet Zawodniczy, któremu przewodniczy Luiza Złotkowska, wybitna łyżwiarka, dwukrotna medalistka olimpijska.
W czerwcu 2022 roku zapadła decyzja o potrzebie powołania Komitetu Naukowego, który miałby przede wszystkim rozszerzyć działalność naukową Polskiej Agencji Antydopingowej. To krok milowy, który pozwoli realnie zwiększać skuteczność działań w kontekście dbania o czysty sport.
Współpraca międzynarodowa i pomoc Ukrainie
Polska Agencja Antydopingowa stawia mocno na współpracę międzynarodową. Pomagała w tworzeniu silnej i niezależnej Azerskiej Agencji Antydopingowej, współpracuje z Albańską Agencją Antydopingową. Od 2017 roku stale wspiera Ukraińską Agencję Antydopingową w osiąganiu przez nią odpowiedniego poziomu profesjonalizacji i standaryzacji, włącznie z pomocą w tworzeniu ukraińskiej ustawy o zwalczaniu dopingu w sporcie. Po wybuchu wojny, w lutym 2022 roku, rozpoczęła szereg działań wspierających ukraińską NADO, m.in., przekazując 100 próbek na rzecz realizacji kontroli antydopingowych na ukraińskich sportowcach. Otworzyła także swoje drzwi dla pracowników Ukraińskiej Agencji Antydopingowej. POLADA była również zaangażowana w koordynację specjalnej infolinii Ministerstwa Sportu i Turystyki dla ukraińskich sportowców szukających schronienia w Polsce.
Działania międzynarodowe to również współpraca ze Światową Agencją Antydopingową, zarówno
w zakresie kontroli, śledztw, ale i edukacji. Jednym z takich projektów jest pilotażowy projekt szkoleniowy „Global to Local”, mający na celu przeszkolenie ponad 100 specjalistów – praktyków antydopingowych w Europie. POLADA jest aktywnym uczestnikiem Środkowoeuropejskiej Organizacji Antydopingowej (CEADO), brała także udział w jej tworzeniu. Głównym celem CEADO jest działalność na rzecz regionu w budowaniu silnego systemu antydopingowego. Warto także wspomnieć, że Rada Europy jest polem wzmożonej działalności międzynarodowej zespołu POLADA, który uczestniczy
w pracach Grupy Monitorującej Konwencję Antydopingową Rady Europy, Europejskiego Komitetu ad hoc ds. Światowej Agencji Antydopingowej, bierze udział w misjach ewaluacyjnych, mających na celu podniesienie poziomu zwalczania dopingu w sporcie na poziomie państw oraz współtworzy nowe wytyczne i zbiory dobrych praktyk.
Źródło: materiały prasowe POLADA
