magister ekonomii, najlepsza lekkoatletka w dziejach polskiego sportu, 7-krotna medalistka olimpijska (1964, 1968, 1972, 1976), rekordzistka Polski, Europy i świata (100, 200, 400, w skoku w dal, sztafetach), najlepsza sportsmenka świata (1974), działaczka polskiego i międzynarodowego ruchu sportowego, członek MKOl.
Urodzona 24 maja 1946 w Leningradzie (obecnie St. Petersburg), absolwentka warszawskich szkół: podstawowej nr 19 przy ul. Zakroczymskiej, Liceum im. Jarosława Dąbrowskiego i Wydziału Nauk Społecznych UW, gdzie otrzymała tytuł magistra ekonomii (1970, specjalizacja ekonomia transportu). Lekkoatletka (176 cm, 60 kg) stołecznej Polonii (1961-1980), podopieczna Janusza Szewińskiego i Gerarda Macha, specjalizująca się w biegach sprinterskich (100, 200, 400), ale skacząca również w dal; startowała także w biegach przez płotki i w 5-boju.
Talent długonogiej i bardzo szczupłej 15-letniej dziewczyny odkryła w liceum na Świętokrzyskiej nauczycielka wf Liliana Bucholc. Podczas pierwszych sprawdzianów w parku Agrykola (tam swoje wielkie sportowe kariery rozpoczynali też mistrzowie olimpijscy: Halina Konopacka i Janusz Kusociński) debiutantka przebiegła 60 m. w 8.3 sekundy i skoczyła wzwyż 138 cm. „Porwana” zaraz potem do klubu Polonia przez znakomitego oszczepnika Jana Kopytę (ciężka kontuzja i wczesna praca szkoleniowa z młodzieżą), występowała często podczas organizowanych przez „Express Wieczorny” Czwartków Lekkoatletycznych.
Z tego okresu pochodzi zapis pierwszego rekordu Polski młodziczek w skoku wzwyż 156,5 cm. Już wtedy mówiono (radio) i pisano (prasa) o „narodzinach wielkiego talentu”. Dał on o sobie znać na szerszej arenie podczas nieoficjalnych jeszcze mistrzostwach Europy juniorów, które odbyły się w Warszawie (1964), gdzie wygrała bieg na 200 m (poprawiła należący do Walasiewiczówny rekord Polski – 23.5) i zdobyła złoty medal w sztafecie 4 x 100 m (wraz z J. Dudek, I. Woldańską i E. Bednarek). Sprinterski bieg na 100 m wygrała na tych samych zawodach E. Kłobukowska i od tamtej pory prasa zaczęła pisać o tandemie K-K, dwóch osiemnastolatek, które wyjechały na swoje pierwsze igrzyska olimpijskie do Tokio (1964), gdzie stały się rewelacją na skalę światową. Na fali niebywałego entuzjazmu do pracy treningowej i młodzieńczej spontaniczności oraz chęci zwyciężania, trzy zdobyte tam medale były wspaniałym wstępem do wielkiej kariery sportowej, która nie była jeszcze udziałem żadnej zawodniczki na świecie.
50-krotna reprezentantka Polski w meczach międzypaństwowych 1963-1980 (148 startów, 67 zwycięstw indywidualnych), 12-krotna rekordzistka świata (100, 200, 400, 440 y , 4 x 100 (44.2, 43.6), 5-krotna rekordzistka Europy (100 y, 200 y, 100 i 200 m oraz 4 x 100 m), 54-krotna rekordzistka Polski (100, 200, 400 m, w dal, 5-bój, sztafety 4 x 100 m) i 23-krotna mistrzyni kraju: 100 m (1966-1968, 1972-1974, 1979), 200 m (1966, 1968, 1971-1975, 1979), 400 m (1978), w dal (1965, 1967, 1971, 1972), 4 x 100 m (1965, 1974, 1975). Rekordy życiowe: 100 m – 10.9 (29 czerwca 1974 Warszawa) i 11.13 (3 września 1974 Rzym), 200 m – 22.0 (13 czerwca 1974 Poczdam) i 22.21 (ten sam bieg mierzony elektronicznie, który był rekordem świata), 400 m – 49.9 (22 czerwca 1974 Warszawa), 49.28 (29 lipca 1976 Montreal), 80 m pł – 10.8 (24 lipca 1965 Spała), 100 m pł – 14.0 (17 maja 1969 Rzym), 400 m pł – 56.62 (24 września 1977 Hannover), w dal – 6.67 (27 sierpnia 1968 Warszawa), wzwyż – 1.68 (11 wześnia 1966 Bari), 5-bój – 4705 (6 czerwca 1965 Warszawa).
4-krotna uczestniczka mistrzostw Europy, podczas których zdobyła 10 medali: w Budapeszcie (1966) srebrny w biegu na 100 m (11.5), złoty na 200 m (23.1), złoty w skoku w dal (6.55) i złoty w sztafecie 4 x 100 m (44.4) wraz z E. Bednarek, D. Straszyńską i E. Kłobukowską, w Helsinkach (1971) brązowy medal w biegu na 200 m (23.3), w Rzymie (1974) złoty w biegu na 100 m (11.13), złoty na 200 m (22.51) i brązowy w sztafecie 4 x 100 m (43.48) wraz z E. Długołęcką, D. Jędrejek i B. Bakulin oraz w Pradze (1978) medal brązowy w biegu na 400 m (50.40) i również brązowy w sztafecie 4 x 400 m (3.26.76) wraz z M. Gajewską, K. Kacperczyk i G. Błaszak.
Medalowe miejsca w zawodach halowych. Podczas Europejskich Igrzysk Halowych w Belgradzie (1969) zdobyła złoty medal w biegu na 50 m (6.4) i srebrny w sztafecie 1+2+3+4 okrążenia. Z 6-krotnego uczestnictwa w HME (1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1977) przywiozła trzy medale: z Sofii (1971) srebrny za skok w dal (6.56), z Goeteborga (1974) brązowy za bieg na 60 m (7.20) i taki sam medal na tym samym dystansie (7.26) z Katowic (1975). 2-krotna uczestniczka Pucharu Świata (1977, 1979). Podczas tych zawodów m. in. wygrała w Düsseldorfie (1977) biegi na 200 i 400 m. Dużo bogatsze są wyniki 5-krotnego uczestnictwa w finałach Pucharu Europy (1965, 1967, 1975, 1977, 1979). M.in. w Kassel (1965) była 2 w skoku w dal (6.34) i wygrała sztafetę 4 x 100 m (wraz z M. Sałacińską, E. Kolejwą i E. Kłobukowską), w Kijowie (1967) wygrała biegi na 100 i 200 m, w Nicei (1975) triumfowała na 400 m (50.50), a w Helsinkach (1977) była najlepsza na 200 m (22.71).
Dodać warto, że podczas Uniwersjady w Budapeszcie (1965) zdobyła złote medale w biegach na 100 i 200 m oraz srebrny w sztafecie 4 x 100 m wraz z D. Straszyńską, M. Sałacińską i I. Woldańską. Sportowa kariera najlepszej lekkoatletki Polski przerwana była macierzyństwem (1970) i niepewnością powrotu do światowej elity szybkobiegaczek. Jej praca i talent, a także wszechobecny optymizm jeszcze raz zwyciężyły. Znów zadziwiła wszystkich. 13 czerwca 1974 w Poczdamie odebrała swojej największej rywalce Renate Meissner-Stecher rekord świata na 200 m (22.21). Znany działacz światowej lekkoatletyki Holender A. Paulen zauważył wtedy: „Bieg Ireny Szewińskiej jest lotem. To co robi jest piękne, a jednocześnie przerażające dla rywalek. Biegną z nią, lecz wiedzą , że zostaną pokonane”. W głosowaniu międzynarodowych agencji prasowych została uznana najlepszą sportsmenką świata roku 1974.
Zaraz potem (1975) nagrodę Francuskiej Akademii Sportu wręczył jej osobiście w Paryżu prezydent Francji – Valery Giscard d’ Estaing, a w plebiscycie „Polityki” i „Przeglądu Sportowego” oraz „Tempa” została uznana (1998) za postać numer jeden w polskim sporcie XX wieku. Zasłużona Mistrzyni Sportu, odznaczona m. in. 10-krotnie złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Złotym Krzyżem Zasługi (1964), Krzyżem Oficerskim OOP (1968), Komadorskim (1972), Orderem Sztandar Pracy II kl. (1976), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1999), Brązowym Medalem Orderu Olimpijskiego (1982) i Medalem „Kalos Kagathos” (1994). Najlepsza sportsmenka Polski w plebiscycie czytelników „PS” (1965, 1966, 1974, 1976), 7-krotna zdobywczyni „Złotych Kolców” (1971-1977). Działaczka polskiego i międzynarodowego ruchu sportowego.
Członek: PZLA (zarządu od 1980, prezes od 1997), Komitetu Kobiecego Międzynarodowej Federacji Lekkoatletycznej IAAF (od 1984), Rady Europejskiego Stowarzyszenia Lekkiej Atletyki (od 1995), Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego od 1998 (Komisja Koordynacyjna „Ateny 2004” i Komisja Sport dla Wszystkich), wiceprezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego (od 1988), Towarzystwa Olimpijczyków Polskich (od 1993), prezes Polskiego Stowarzyszenia Sportu Kobiet (od 1994), wiceprezydent Światowego Stowarzyszenia Olimpijczyków (od 1995), prezydent Fundacji Ireny Szewińskiej „Vita Activa” (od 1998).
Zmarła 29 czerwca 2018 roku w Warszawie, po długiej chorobie, z którą walczyła od wielu lat.
*1964 Tokio: lekkoatletyka, 200 m – 1. msc w VI przedb. (7 zaw.) z wynikiem 23.8, 2. msc w I półfin. (8 zaw.) z wynikiem 23.6, 2. msc w finale (8 zaw.) z wynikiem 23.1 (zw. E. McGuire USA – 23.0) i zdobyła srebrny medal; skok w dal – w elim. osiągnęła 6.43 (min. kwalifik. 6.00), w finale 2. msc (17 zaw.) z wynikiem 6.60 (zw. M. Rand Anglia – 6.76) zdobyła srebrny medal; 4 x 100 m – 1. msc w I przedb. (7 zesp.) z czasem 44.6, 1. msc w finale (8 zesp.) z czasem 43.6 zdobywając złoty medal. Partnerkami w sztafecie były: T. Ciepły, H. Górecka i E. Kłobukowska.
*1968 Meksyk: lekkoatletyka, 100 m – 1. msc w IV przedb. (6 zaw.) z wynikiem 11.3, 1. msc w IV ćwierćfin. (6 zaw.) z wynikiem 11.1, 1. msc w II półfin. (8 zaw.) z wynikiem 11.3, 3. msc w finale (8 zaw.) z wynikiem 11.1 (zw. W. Tyus USA – 11.0) zdobywając brązowy medal; 200 m – 1. msc w V przedb. (7 zaw.) z wynikiem 23.2, 3. msc w II półfin. (7 zaw.) z wynikiem 23.2, 1. msc w finale ( 8zaw.) z wynikiem 22.5 zdobywając złoty medal; w dal – w elim. osiągnęła 6.19 (min. kwalifik. 6.35), odp. z konk. (zw. V. Viscopoleanu, Rumunia – 6.82); 4 x 100 m – 7. msc w II półfin. (7 zesp.) z wynikiem 53.0, odp. z konk. (zw. USA -42.8). Partnerkami w sztafecie były: U. Jóźwik, M. Sarna i D. Straszyńska.
*1972 Monachium: lekkoatletyka, 100 m – 2. msc w VI przedb. (7 zaw.) z czasem 11.33, 2 m. w II ćwierćfin. (8 zaw.) z czasem 11.49, 6. msc w II półfin. (8 zaw.) z czasem 11.54, odp. z konk. (zw. R. Stecher, NRD – 11.07); 200 m – 1. msc w V przedb. (5 zaw.) z czasem 23.37, 1. msc w I ćwierćfin. (7 zaw.) z czasem 22.79, 3. msc w I półfin. (7 zaw.) z czasem 22.92, 3. msc w finale (8 zaw.) z czasem 22.74 (zw. R. Stecher NRD – 22.40) zdobywając brązowy medal.
*1976 Montreal: lekkoatletyka, 400 m – 3. msc w IV przedb. (7 zaw.) z czasem 52.75, 4 m. w IV ćwierćfin. (8 zaw.) z czasem 52.00, 1. msc w I półfin. (7 zaw.) z czasem 50.48, 1. msc w finale (8 zaw.) z czasem 49.29, zdobywając złoty medal.
*1980 Moskwa: lekkoatletyka, 400 m – 3. msc w III przedb. (7 zaw.) z czasem 52.57, 8. msc w II półfin. (8 zaw.) z czasem 53.13, odp. z konk. (zw. M. Koch, NRD – 48.88).
Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 341; Pawlak, Olimpijczycy, s. 253; Duński, Od Paryża, s. 326-329; Najlepsi z najlepszych, s. 194-200; Lis, Rekordy w plecaku, s. 25-27; Lis, Portrety, s. 5-13; Cieśliński, Tajemnice, s. 81-111; Sportowcy XXX-lecia, s. 75-87; Łojewski, Mecze kobiet, s. 18; Kurzyński, Mecze kobiet 1979-2002 (oprac. niepubl.); MP kobiet 1945-2002 (oprac. PZLA niepubl.); Encyklopedia (Statystyczna) LA, s. 253 i dalsze; zur Megede, Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, s. 297, 298, 303, 310, 379, 380-382, 388, 394; „Lekkoatletyka”, 1972, nr 11, s. 21, 22, 1976, nr 10, s. 27, 1980, nr 10, s. 17; Mistrovstvi Evropy, s. 4, 5, 8, 21, 22, 31; European Indoor Handbook, s. 53, 66, 72; MES , t. 2, s. 515; Kto jest kim, Ed. 1, 1984, s. 394, Ed. 2, 1989, s. 533, Ed. 3, 1993, s. 293; Ed. 4, 2001, s. 930-931; Najlepsi polscy, s. 175-190; Marcinek, Sportowe asy, s. 106-114.
