26 sierpnia 1972 roku, czyli równo 50 lat temu, rozpoczęły się Igrzyska XX Olimpiady Monachium 1972. Wystartowało w nich 7132 zawodników (w tym 1058 kobiet) ze 121 krajów. Polacy wywalczyli w Niemczech 21 krążków: 7 złotych, 5 srebrnych i 9 brązowych, co dało im 7. miejsce w klasyfikacji medalowej.
Przysięgę olimpijską w imieniu sportowców złożyła lekkoatletka Heidi Schueller, natomiast w imieniu sędziów i trenerów – po raz pierwszy w historii igrzysk – Heinz Pollay. Znicz olimpijski zapalił lekkoatleta specjalizujący się w biegach na średnich dystansach Guenther Zahn.
Igrzyska oficjalnie otworzył ówczesny Prezydent Republiki Federalnej Niemiec – Gustav Heinemann. Ceremonia otwarcia odbyła się 26 sierpnia na Stadionie Olimpijskim w Monachium.
W Monachium po raz pierwszy w historii letnich igrzysk olimpijskich oficjalnie zaprezentowano maskotkę imprezy. Był nią jamnik Waldi, a wymyślił go Willi Daume, przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Monachium 1972, a prywatnie właściciel psa tej rasy. Od tej pory każde kolejne igrzyska miały swoją maskotkę.
Polska Reprezentacja Olimpijska liczyła 309 osób (wystartowało 290 – 37 kobiet i 253 mężczyzn) w 22 sportach. Chorążym reprezentacji Polski był – po raz trzeci – ciężarowiec Waldemar Baszanowski. W klasyfikacji medalowej Polska zajęła 7. miejsce. Biało-czerwoni zdobyli w Niemczech 21 medali: 7 złotych, 5 srebrnych i 9 brązowych.
W trakcie zawodów rozdano 195 kompletów medali. Klasyfikację medalową wygrali sportowcy z ZSRR gromadząc 99 medali (50 złotych, 27 srebrnych, 22 brązowe). Drugie miejsce w tym rankingu zajęły Stany Zjednoczone z 94 krążkami (33, 31, 30), a trzecie Niemiecka Republika Demokratyczna – 66 (20, 23, 23).
Gwiazdą igrzysk był amerykański pływak Mark Spitz, który zdobył siedem złotych medali.
Polska też miała powody do dumy, bo wśród 21 naszych medali 7 było złotych: Władysława Komara w pchnięciu kulą, dwa florecisty Witolda Woydy (indywidualnie i z drużyną), piłkarzy Kazimierza Górskiego, pięściarza Jana Szczepańskiego, ciężarowca Zygmunta Smalcerza i strzelca Józefa Zapędzkiego.
W Monachium, do swojej wspaniałej kolekcji, a miała już wówczas pięć medali olimpijskich – szósty dołożyła nasza sportsmenka wszech czasów – Irena Szewińska i był to brąz w biegu na 200 m. Nasza wybitna lekkoatletka łącznie wywalczyła aż siedem olimpijskich krążków: 3 złote, 2 srebrne i 2 brązowe. Ostatni, siódmy (było to złoto), zdobyła cztery lata później w Montrealu.
Medale dla Polski w Monachium 1972
Złote
Władysław Komar (lekkoatletyka – pchnięcie kulą)
Witold Woyda (szermierka – turniej indywidualny florecistów)
Jan Szczepański (boks – waga lekka)
Zygmunt Smalcerz (podnoszenie ciężarów – waga 52 kg)
Józef Zapędzki (strzelectwo – pistolet sylwetkowy)
Marek Dąbrowski, Arkadiusz Godel, Jerzy Kaczmarek, Lech Koziejowski i Witold Woyda (szermierka – turniej drużynowy florecistów)
Zygmunt Anczok, Lesław Ćmikiewicz, Kazimierz Deyna, Robert Gadocha, Zbigniew Gut, Jerzy Gorgoń, Andrzej Jarosik, Kazimierz Kmiecik, Hubert Kostka, Jerzy Kraska, Grzegorz Lato, Włodzimierz Lubański, Joachim Marx, Zygmunt Maszczyk, Marian Ostafiński, Marian Szeja, Zygfryd Szołtysik, Antoni Szymanowski i Ryszard Szymczak (piłka nożna)
Srebrne
Wiesław Rudkowski (boks – waga lekkośrednia)
Antoni Zajkowski (judo – 71 kg)
Norbert Ozimek (podnoszenie ciężarów – 82,5 kg)
Irena Szydłowska (łucznictwo – turniej indywidualny)
Edward Barcik, Lucjan Lis, Stanisław Szozda i Ryszard Szurkowski (kolarstwo – wyścig drużynowy na 100 km)
Brązowe
Leszek Błażyński (boks – waga musza)
Janusz Gortat (boks – waga półciężka)
Irena Szewińska (lekkoatletyka – 200 m)
Ryszard Katus (lekkoatletyka – dziesięciobój)
Kazimierz Lipień (zapasy – styl klasyczny, 62 kg)
Czesław Kwieciński (zapasy – styl klasyczny, 90 kg)
Rafał Piszcz i Władysław Szuszkiewicz (kajakarstwo – K2 1000 m)
Andrzej Bek i Benedykt Kocot (kolarstwo – torowy wyścig tandemów)
Zbigniew Kaczmarek (podnoszenie ciężarów – 67,5 kg)
Igrzyska XX Olimpiady Monachium 1972 w cieniu tragedii
Bawarskie igrzyska na zawsze pozostaną niestety także miejscem wielkiej tragedii – ataku terrorystycznego na sportowców – jedynego takiego w historii igrzysk olimpijskich.
Palestyńska organizacja „Czarny Wrzesień” przeprowadziła akcję terrorystyczną w wiosce olimpijskiej wdzierając się do niej przez mur 5 września około 4:00 nad ranem. Napastnicy przebrani w sportowe dresy zostali zauważeni przez pracowników poczty, ale uznano ich za zawodników wracających z zabawy. Nie podniesiono alarmu.
Napastnicy wzięli za zakładników 11 członków ekipy Izraela (dwóch mordując od razu podczas próby stawiania oporu). W rezultacie terroryści zabili sportowców i trenerów oraz jednego policjanta. Pięciu z ośmiu napastników zostało zabitych podczas próby odbicia zakładników, a trzech pozostałych schwytano.
Śmierć sportowców i trenerów oraz nieudana próba odbicia zakładników przerwała początkowo całe zawody – świat był w szoku. Nastąpił paraliż. Z trudem, ale jednak podjęto decyzję o kontynuowaniu igrzysk. Ówczesny Przewodniczący MKOl Avery Brundage wygłosił wtedy frazę, która przeszła do historii – „Igrzyska muszą trwać…”.
Igrzyska XX Olimpiady Monachium 1972 rozegrano w dniach 26 sierpnia – 11 września.
PKOl
Fot.: PKOl – Janusz Szewiński, Leszek Fidusiewicz
