DUBIEŃSKA (NOWAK) WANDA (1895-1968)
|
lekarz weterynarii, córka premiera RP, pierwsza polska olimpijka (1924), jedna z najwszechstronniejszych sportsmenek okresu międzywojennego.
Urodzona 12 czerwca 1895 w Krakowie, córka Juliana Ignacego Nowaka (znanego na świecie mikrobiologa, profesora i rektora UJ, premiera rządu RP w 1922) i Zofii z Wężowiczów otrzymała wszechstronne wykształcenie kończąc dwa fakultety uniwersyteckie: muzykologię i weterynarię. Mówiła biegle po francusku i niemiecku, grała na fortepianie (podobno nawet z samym Ignacym Paderewskim utwór na cztery ręce) i była jedną z najwszechstronniejszych sportsmenek II RP. Jej sportowe mistrzostwo dojrzewało pod okiem matki w rywalizacji z młodszą siostrą Krystyną (1909), która była najlepszą w Polsce tylko w pływaniu. Wanda była wszechstronniejsza. Reprezentując barwy AZS Kraków (1912-1933) jeździła konno, a w trzech kolejnych dyscyplinach sportu (tenis, narciarstwo, szermierka) osiągnęła tytuły mistrzyni kraju. I tak we florecie najlepsza była w 1929, a rok wcześniej zdobyła tytuł wicemistrzyni Polski (1928). W tenisie 2-krotnie była mistrzynią: w grze mieszanej (1927) i w grze podwójnej (1933), ale aż 9-krotną wicemistrzynią: w singlu (1921, 1922, 1926, 1927, 1932, 1933), w grze podwójnej (1926, 1927), w grze mieszanej (1932) i wreszcie w narciarstwie wygrała bieg o mistrzostwo Polski na dystansie 10 km (1924).
W ekipie, która inaugurowała start olimpijski biało-czerwonych znalazła się jako jedyna florecistka. Jeszcze przed Igrzyskami Olimpijskimi zawarła związek małżeński (z Józefem Dubieńskim), który był nieudany. Przed wybuchem II wojny światowej mąż wyjechał do Włoch i już nie wrócił do Krakowa, osiedlając się na stałe w Izraelu. W czasie okupacji, z niewiadomych przyczyn przyjęła volkslistę. Po wojnie wyjechała do Gorzowa Wlkp., gdzie pracowała jako lekarz weterynarii. Zmarła 28 listopada 1968 w miejscowości Rząska a pochowana jest na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Przed zupełnym zapomnieniem uchronili Wandę Dubieńską: Jacek Malczewski (portret z matką, 1901 ) i Stanisław Wyspiański (główka Wandzi).
Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 182 (tu brak podstawowych danych biograficznych i szczegółów kariery sportowej); Pawlak Olimpijczycy, s. 62 (tu także brak podstawowych informacji i błędne dane dot. studiów i zawodu); Wryk, Akademicki, s. 93 i dalsze; Kronika sportu, s. 954 , 1003; Lis J., Córka premiera, Magazyn Sportowy (dodatek „PS”, „Tempa” i „Sportu”) z 13.10.2000; USC Kraków, AZ 3746/1968/Śr. /6.12.2001/.
*1924 Paryż: floret indyw. – 6 m. w grupie elim. (6 zaw.) bez zwycięstwa i odp. z konk. (zw. E. Osiier, Dania).
| « powrót do listy |
