Ewa Kłobukowska

2

Medale igrzysk olimpijskich

1
1

magister ekonomii, jedna z najszybszych kobiet świata lat sześćdziesiątych, mistrzyni Europy (100 m), główna aktorka złotej sztafety pań 4×100 m podczas IO w Tokio (1964).

Urodzona 1 października 1946 roku w Warszawie w rodzinie inteligenckiej Stefana i Haliny Lustańskiej, absolwentka miejscowego Technikum Ekonomicznego nr 6 (1965) oraz SGPiS, gdzie otrzymała dyplom magistra ekonomii (1972).

Lekkoatletka (172 cm, 60 kg) stołecznej Skry (1962-1967) specjalizująca się w sprincie. Objawienie sezonu 1964: wygrała bieg na 100 m podczas I Europejskich Igrzysk Juniorów w Warszawie w czasie 11.6 (odkryciem tych zawodów była także Irena Kirszenstein), poprawiła w Budapeszcie rekord Polski (11.3), a  podczas olimpijskiego występu w Tokio, nie tylko zdobyła medal w sprinterskim biegu indywidualnym, ale w  sztafecie, biegnąc na ostatniej zmianie, stoczyła pasjonujący i zwycięski pojedynek z reprezentantką USA (Mc Guire). Komentarz po tym wyczynie był jednoznaczny: „Bez biegu Kłobukowskiej nie byłoby złotego medalu”.

Dwa lata później, podczas mistrzostw Europy w Budapeszcie w równie rewelacyjnej formie i stylu (dynamicznym, a przez to widowiskowym) wygrała 100 metrów i sztafetę (dostała pałeczkę o dobre kilka  metrów za trzema prowadzącymi zespołami), na dodatek zdobyła srebrny medal na 200 m, który wygrała Irena Kirszenstein. Duetu K – K (popularny skrót używany przez prasę) zazdroszczono nam na świecie.

14-krotna reprezentantka Polski w meczach międzypaństwowych 1964-1967 (33 starty, 11 zwycięstw indywidualnych), 3-krotna rekordzistka świata: 100 m -11.1 (9 lipca 1965 Praga), sztafeta 4×100 m – 44.2 (13 września 1964 Łódź), 43.6 (21 października 1964 Tokio), 2-krotna rekordzistka Europy: 100 m – 11.3 (6 września 1964 Budapeszt), 4×100 m – 44.4 (5 września 1964 Budapeszt), 8-krotna rekordzistka kraju: 100 m – 11.3 (06.09.1964 Budapeszt), 11.3 (13.09.1964 Łódź), 11.3 (09.07.1965 Praga), 11.1 (09.07.1965 Praga); 4×100 m repr. – 44.4 (05.09.1964 Budapeszt), 44.2 (13.09.1964 Łódź), 43.6 (21.10.1964 Tokio); 4×100 m klub. – 47.5 (15.08.1965 Szczecin) i 2-krotna mistrzyni Polski w sztafecie 4 x 100 m (1964, 1966). Rekordy życiowe: 100 m – 11.1 (9 lipca 1965 Praga) i 11.42 (13 października 1964 Tokio), 200 m – 22.9 (2 lipca 1967 Chorzów). Uczestniczka mistrzostw Europy w Budapeszcie (1966), gdzie zdobyła: złoty medal w biegu na 100 m (11.5), złoty medal w sztafecie 4 x 100 m (44.4 ) wraz z E. Bednarek, I. Kirszenstein i D. Straszyńską oraz medal srebrny w biegu  na 200 m (23.4) za I. Kirszenstein (23.1). Wielkim sukcesem zakończył się także start w finale Pucharu Europy w Kassel (1965), gdzie wygrała biegi na 100 m (11.3), 200 m (23.0) i sztafetę 4 x 100 m (44.9) biegnąc wraz z M. Sałacińską, E. Kolejwą i I. Kirszenstein.

Kariera znakomitej polskiej sprinterki została nagle przerwana (1967). Nie dopuszczono jej do startu (wniosek działaczy „zaprzyjaźnionych” federacji ZSRR i NRD) na zawodach o Puchar Europy w Kijowie ogłaszając, że jej „status płciowy jest nieokreślony”. Był to rezultat obowiązującego w połowie lat sześćdziesiątych (Komisja Medyczna MKOl) kryterium rozróżnienia płci na podstawie konfiguracji chromosomów, z którego skorzystała IAAF anulując wszystkie rekordy świata ustanowione przez Polkę (wraz z rekordami sztafet). Poważny zarzut („nie ma atestu na kobietę”) w stosunku do mistrzyni olimpijskiej nie spotkał się z żadnym sprzeciwem naszych władz sportowych, nie szukano pomocy u światowej sławy medyków, godząc się z decyzjami opartymi na dość dowolnej interpretacji niesprawdzonych zasad. Metoda badań, na podstawie której „skazano” Polkę, była krytykowana przez endokrynologów. Ostrzegali oni wielokrotnie członków Komisji Medycznej MKOl, że badanie układu chromosomów to bardzo niepewny sposób stwierdzania płci. Rację przyznano im jednak dopiero po… 27 latach. Fakt ten ogłosił (2002) największy autorytet w dziedzinie medycyny sportowej, profesor z Królewskiej Akademii Nauk w Sztokholmie, Arne Ljungqvist. Nikt jednak do tej pory, ani nie przeprosił, ani nie zrehabilitował ofiary medycznej pomyłki. Mistrzyni olimpijska, która w krytycznych momentach życia znalazła wielu przyjaciół. Była długoletnim i zasłużonym pracownikiem Przedsiębiorstwa Montażu Elektrowni i Urządzeń Przemysłowych „Energomontaż Północ”. Mistrzyni sportu, odznaczona m. in. Krzyżem Kawalerskim OOP. Działaczka PKOl.

*1964 Tokio: lekkoatletyka, 100 m – 1. msc w III przedb. (7 zaw.) z czasem 11.4, 1. msc w IV ćwierćfin. (7 zaw.) z czasem 11.4, 2. msc w II półfin. (8 zaw.) z czasem 11.4, 3. msc w finale (8 zaw.) z czasem 11.6 (zw. Amerykanka W. Tyus – 11.4) i zdobyła brązowy medal; 4×100 m – 1. msc w I przedb. (7 zesp.) z czasem 44.6, 1. msc w finale (8 zesp.) z czasem 43.6 zdobywając złoty medal. Partnerkami w sztafecie były: T. Ciepły, H. Górecka i I. Kirszenstein.

Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 229; Pawlak, Olimpijczycy, s. 118-119; Duński, Od Paryża, s. 339-340; Najlepsi z najlepszych, s. 110-113; Petruczenko M., Lekarzu, ucz się sam, „Tempo”, 2002 , nr 86, s. 16; Łojewski, Mecze kobiet, s. 13; Encyklopedia (Statystyczna) LA, s. 8, 9, 169, 176, 227, 242, 249, 256, 258, 260; MES, t. 1, s. 275; zur Megede, Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, t. 2 , s. 296, 297, 310; Mistrovstvi Evropy 1934-1974, s. 4, 8, 21.