RAKOCZY (KRZYNOWEK) HELENA (1921-2014)
|
trener, gimnastyczka klubów krakowskich-symbol odrodzenia polskiego sportu po II wojnie światowej, czterokrotnie złota medalistka MŚ w Bazylei w 1950, brązowa medalistka olimpijska z Melbourne (1956).
Urodzona 23 grudnia 1921 w Krakowie, córka Franciszka lub Wincentego (mechanik tramwajowy) i Anny Bieniek, absolwentka miejscowego Gimnazjum Kupieckiego (Handlowego), gimnastyczka (166 cm, 55 kg) klubów krakowskich: Sokoła (1934-1939 i 1945-1946), Korony (1946-1947) i Wawelu (1947-1956), podopieczna trenerów: Celka Kozioła, Tadeusza Daniela i Urszuli Stępińskiej. Rodziców nie stać było na opłacenie szkoły baletowej (mieli do wychowania jeszcze Marię i Stefana), stąd gimnastykę zaczęła uprawiać w Sokole (1934), by już w 1937 na ogólnopolskim zlocie we Lwowie zająć 3. msc w dziesięcioboju (ćwiczenia gimnastyczne i konkurencje lekkoatletyczne). Drogę do dalszych sukcesów przerwała niemiecka okupacja. Tuż po zakończeniu działań wojennych brała udział w generalnym sprzątaniu sali gimnastycznej Korony (zamieniona przez Niemców na ujeżdżalnię koni), a już w 1946 wzięła udział w ogólnopolskich pierwszych zawodach, które odbyły się w Toruniu.
15 lipca 1950, mając 29 lat , została w szwajcarskiej Bazylei mistrzynią świata w wieloboju gimnastycznym! Był to dla polskiego sportu, odradzającego się po wojennych zniszczeniach, sukces równie wielki jak i niespodziewany, stąd urósł on nawet do rangi symbolu. Podobnie jak w okresie międzywojennym (Konopacka, Walasiewiczówna, Wajsówna, Kwaśniewska) znów jako pierwsza kobieta – polska sportsmenka, dała przykład „jak zwyciężać mamy”. Kiedy później (mając już 35 lat), zdobyła wraz z koleżankami w Melbourne (1956) medal olimpijski jej sportowa wielkość i klasa zostały potwierdzone. Czas pokazał, że wyczyn sportowy Helena Rakoczy, biorąc pod uwagę czas, miejsce i warunki, był rzeczywiście imponujący i historyczny. Zestaw osiągnięć: 26-krotna mistrzyni Polski: wielobój (1947, 1949, 1951, 1953, 1955, 1956), skok (1947, 1949, 1951, 1953), równoważnia (1951, 1953, 1956), ćwiczenia wolne (1947, 1948, 1949, 1951, 1953, 1955), poręcze (1947,1948, 1949, 1951, 1953, 1955, 1956). Czterokrotna mistrzyni świata 1950 Bazylea – wielobój ind., ćwiczenia wolne, skok przez konia, równoważnia.
Trzykrotna brązowa medalistka MŚ 1950 Bazylea – poręcze, 1954 Rzym – wielobój ind., poręcze. 2-krotna finalistka MŚ 1950 Bazylea: 5. msc (wielobój druż.), 1954 Rzym: 6. msc(wielobój druż.). Całe swoje doświadczenie zawodnicze przekazywała potem innym jako trenerka w kraju (klub, kadra narodowa i olimpijska w latach 1960, 1964, 1972) i zagranicą, szczególnie w USA (Sokolstwo Polskie), gdzie pomagała w rozwoju polonijnej gimnastyki w Chicago, Milwaukee, Toledo, Cleveland, Detroit. Także oddana swojej dyscyplinie działaczka społeczna i sędzia klasy międzynarodowej. Najlepszy sportowiec Polski w plebiscycie czytelników „PS” (1950). Zasłużona Mistrzyni Sportu, odznaczona m. in. złotym i srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Złotym Krzyżem Zasługi, Sztandarem Pracy II kl. i Krzyżem Oficerskim OOP. Także Zasłużona Działaczka Kultury Fizycznej.
Zmarła 2 września 2014 roku.
*1952 Helsinki: 4-bój ind. – 43. na 134 start. z notą 70.74 (zw. M. Gorochowska, ZSRR – 76.78); ćwiczenia wolne – 18. msc z notą 18.29 (zw. A. Keleti – 19.36); równoważnia – 99. msc z notą 17.66 (zw. N. Boczarowa, ZSRR – 19.22); poręcze – 104. msc z notą 16.00 (zw. M. Korondi, Węgry – 19.400); skok przez konia – 7. msc z notą 18.79 (zw. E. Kalinczuk, ZSRR – 19.20); 4-bój druż. – 8. na 16 start. z notą 483.72 (zw. ZSRR – 527.03). Partnerkami R. w drużynie były: D. Horzonek, Z. Kowalczyk, U. Łukomska, U. Marcińczak, S. Moroń, S. Reindl i B. Ślizowska.
1956 Melbourne: 4-bój ind. – 8. na 65 start. z notą 73.700 (zw. L. Łatynina, ZSRR – 74.933); ćwiczenia wolne – 14. msc z notą 18.366 (zw. A. Keleti, Węgry i L. Łatynina, ZSRR – po 18.733); równoważnia -16. msc z notą 18.133 (zw. A. Keleti, Węgry – 18.800); poręcze – 5. msc z notą 18.700 (zw. A. Keleti, Węgry – 18.966); skok przez konia – 7. msc z notą 18.500 (zw. L. Łatynina, ZSRR – 18.833); 4-bój druż. – 4. na 9 start. z notą 436.500 (zw. ZSRR -444.800). Partnerkami R. (73.700) w drużynie były: D. Horzonek (71.666), N. Kot (73.633), D. Stachow (71.800), L. Szczerbińska (70.300) i B. Ślizowska (70.533). Ćwiczenia druż. z przyborem – 3. ex aequo z ZSRR na 9 start. -74.000, zdobywając brązowy medal (zw. Węgry – 75.200). Polki wystąpiły w tym samym zespole 6 zawodniczek.
Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 308; Pawlak, Olimpijczycy, s. 213; MES, t. 2, s. 338; Porada, Igrzyska, s. 843, 844; Kronika sportu, s. 896, 897; Księga sportu, s. 146-149; Iskier przewodnik sportowy, s. 93; Kluge, Die olympischen spiele 1896-1980, s. 219; Wywiad środowiskowy.