BUDZIŃSKI HENRYK (1904-1983)
ps. „Biżu” (klejnot), technik budowlany, mistrz na długich wiosłach, brązowy medalista z Los Angeles (1932).
Urodzony 29 listopada 1904 w miejscowości Bobryk guberni Baranowicze, syn Edwarda (mechanik tartaczny) i Stanisławy Kamińskiej. Uczęszczał do szkoły powszechnej i technicznej w Homlu i Samatrze (Kujbyszew), gdzie przypadkowo znaleźli się rodzice uchodząc w głąb Rosji przed Rewolucją Październikową. Po powrocie do Polski (1923), śmierci ojca i uzyskaniu uprawnień technika budowlanego, rozpoczął pracę zawodową (1924) i odbył służbę wojskową (36 pp w Warszawie). Jego pasją życiową stało się wioślarstwo, które uprawiał w Klubie Wioślarskim 04 w Poznaniu (1926 -1934).
Skromne warunki fizyczne (170 cm, 66 kg) zastępował systematycznym treningiem, pracowitością i ambicją, nieustępliwością i uporem. Ścigał się na długich wiosłach, a największe sukcesy osiągnął w dwójce bez sternika zdobywając 3 tytuły mistrza Polski (1929, 1930, 1931). Dwa dalsze tytuły mistrzowskie zdobył w czwórce bez sternika (1930, 1933). Duże sukcesy zanotował w mistrzostwach Europy: w Bydgoszczy (1929) wywalczył srebrny medal w dwójce bez sternika z Janem Mikołajczakiem-Krenzem, w Liege (1930) z tym samym partnerem zdobył medal złoty, a w Paryżu (1931) tytuł wicemistrzowski wywalczył w czwórce bez sternika (z Kazimierzem Nowakowskim, Zbigniewem Kasprzakiem i Janem Mikołajczakiem-Krenzem). Największy sukces odniósł jednak za oceanem. W 1935 przeniósł się do Warszawy i po zakończeniu kariery zawodniczej pełnił obowiązki trenera w sekcji wioślarskiej miejscowego AZS pracując jednocześnie w przedsiębiorstwie handlowym aż do wybuchu II wojny światowej. Zmobilizowany we wrześniu 1939 w Brześciu nad Bugiem, pełnił tam w stopniu sierżanta służbę sanitarną. W Zdołbudowie dostał się do sowieckiej niewoli.
W grudniu 1939, w ramach wymiany jeńców został internowany do obozu w Kunau, a następnie Sagan, Görlitz, Vilingen (stalag VIII, nr jeniecki 4984). Przebywał tam cztery lata. Uciekł Niemcom dopiero w styczniu 1944, dotarł do Warszawy, gdzie mieszkał pod nazwiskiem Józef Kobylański. Walczył w Powstaniu Warszawskim, po jego zakończeniu ewakuowany do Pruszkowa. Po wojnie (kwiecień 1945) osiedlił się w Gdańsku, gdzie pracował w Przedsiębiorstwie Budownictwa Inżynieryjno-Morskiego „Hydrobudowa 4” na stanowisku kierownika budów aż do przejścia na emeryturę (1970). Pochłonięty pracą zawodową niewiele czasu mógł poświęcić wioślarstwu.
Popularny w swoim środowisku „Biżu” był jednak członkiem Morskiego Klubu Olimpijczyka w Gdańsku i m.in. uczestniczył w jubileuszowych spotkaniach klubowych (KW 04 Poznań) i związkowych (PZTW). Uhonorowany m.in. Wielką Nagrodą Sportową (1930) i odznaczony dwukrotnie Srebrnym Krzyżem Zasługi (1931, 1959). Ożeniony z Ireną Grambo (1959), ekonomistką z „Hydrobudowy nr 6” w Świnoujściu – nie miał dzieci. Z czterech braci, dwóch także uprawiało wioślarstwo: najstarszy Norbert (1902) był sternikiem i nawet dwukrotnym mistrzem Polski w czwórkach i ósemkach (1930) i Maksymilian (1910) który z kolei posiadał tytuły mistrzowskie w czwórce bez sternika (1931) i w dwójkach bez sternika (1932). Obaj także reprezentowali barwy KW 04 Poznań. Zmarł w Gdańsku 18 marca 1983 i pochowany jest na cmentarzu Srebrzysko we Wrzeszczu.
* 1932 Los Angeles: dwójki bez ster. – 1. w przedb. (3 osady) z czasem 7.53,4 , 3. msc w finale (4 osady) z czasem 8.08,2 zdobywając brązowy medal (zw. W. Brytania – 8.00,0). Partnerem w dwójce był J. Krenz – Mikołajczak.
Bibl.: Słownik WF, 1993, z. 3, s. 96-97 (Ryszard Kobendza), Duński, Od Paryża, s. 92 -93; Głuszek, Leksykon 1999, s.165 (tu błędny dzień urodzenia 28 listopada); Pawlak, Olimpijczycy, s. 41 (tu taki sam błąd); Kobendza, 80 lat PZTW, s. 55, 56, 79.
