cieśla, laborant, ciężarowiec z Tarnowskich Gór, trzeci wśród polskich multimedalistów w tej dyscyplinie sportu, dwukrotny mistrz świata (1970, 1971) i Europy 1975, 1976), trzykrotny olimpijczyk (1972, 1976, 1980), brązowy medalista olimpijski z Monachium (1972), zdyskwalifikowany mistrz olimpijski z Montrealu (1976).
Urodzony 21 lipca 1946 w Tarnowskich Górach, syn Alfreda Augustyna i Heleny z domu Bochman, absolwent Technikum Górniczego w Siemianowicach Śląskich. Zawodnik (164 cm, 67 kg) LZS Tarnowskie Góry (1956-1964) i Górnika Siemianowice (1965-1981). Ciężarowiec o naturalnej wadze lekkiej (67,5 kg), kontynuator sukcesów naszych najlepszych siłaczy (Baszanowski, Zieliński) w tej kategorii wagowej. O jego wielkich ambicjach, ale przede wszystkim gigantycznej pracy, którą wkładał w doskonalenie swojego mistrzostwa sportowego, krążyły legendy. Jego idolem był Baszanowski. Zwracał się do niego per Mistrzu i robił wszystko, aby się do Mistrza upodobnić (nawet czesał się jak mistrz „na jeżyka”). W codziennej treningowej pracy był profesjonalistą i perfekcjonistą, toteż robił szybkie postępy włączając się przy końcu lat sześćdziesiątych do ścisłego europejskiego i światowego współzawodnictwa.
15-krotny rekordzista i 5-krotny mistrz Polski w. lekkiej (67,5 kg) – 1970, 1973, 1975, 1977 i średniej (75 kg) – 1972 zrealizował wreszcie część swoich marzeń zdobywając dwa tytuły mistrza świata: w 1970, kiedy uzyskał wynik 440 kg (140+132,5+167,5) i w 1971 – także 440 kg (147,5+127,5+165). Sukcesy w Columbus (tu po raz pierwszy ukarano ciężarowców po wykryciu dopingu) i dalekiej Limie miały dla siłacza z Tarnowskich Gór inne, dodatkowe znaczenie ambicjonalno-psychologiczne: pokonał tam bowiem w bezpośredniej walce swojego idola Waldemara Baszanowskiego, który był wówczas (po IO w Meksyku) jednym z najpopularniejszych sportowców w Polsce. Przekonany, że pokonanie Mistrza da mu automatycznie zwycięstwo w dorocznym plebiscycie „PS” na najpopularniejszego sportowca kraju, gdy okazało się ,że jest „tylko drugi” – ambicja nie pozwoliła mu na wzięcie udziału w plebiscytowym balu. Ale rywalizacja nie była zakończona.
Do złotych medali MŚ dochodziły, prawie co roku, inne trofea. 6-krotny medalista MŚ: srebrny 1974 – 302,5 kg (130+172,5), 1975 – 312,5 kg (137,5+175), 1978 – 302,5 kg (130+172,5), brązowy 1969 -425 (140+125+160), 1972 – 437,5 kg (145+125+167,5), 1977 – 297,5 (127,5+170). 2-krotny mistrz Europy: 1975 – 312,5 (137,5+175), 1976 – 305 kg (135+170), 4-krotny srebrny medalista ME: 1971- 435 kg (140+125+170), 1972 – 442,5 kg (150+125+167,5), 1974 – 297,5 kg (132,5+165), 1977 – 297,5 kg (127,5 +170), 4-krotny brązowy medalista ME: 1969 – 425 kg (140+125+160), 1970 – 427,5 kg (140+122,5+165), 1973- 292,5 kg (125+167,5), 1978- 302,5 kg (130+172,5).
Wieńczyć dzieło miał jednak złoty medal olimpijski. W Monachium (1972) na taki sukces było jeszcze za wcześnie (pokonał Baszanowskiego, wywalczył brązowy medal, ale Rosjanie i Bułgarzy byli jeszcze zdecydowanie lepsi), po czterech latach jednak w roku montrealskich igrzysk (1976) był w znakomitej formie, bił rekordy świata (139,5 kg w rwaniu 6 kwietnia 1976 w Berlinie) i wygrał za oceanem w sposób nie podlegający dyskusji. Mazurka Dąbrowskiego zagrano mu w dniu 30 urodzin (21 lipca 1976). W Siemianowicach (i nie tylko) noszono go na rękach.
Po trzech miesiącach Komitet Wykonawczy MKOl na posiedzeniu w Barcelonie postanowił zdyskwalifikować za stosowanie dopingu czterech ciężarowców: dwóch Bułgarów, Amerykanina i Polaka Zbigniewa Kaczmarka. Decyzję przyjęto i jej nie komentowano. Tylko świadomość krzywdy i niezwykły chart ducha połączony z wolą walki i nadzieja na kolejny olimpijski rewanż, trzymały nadal w treningowym reżimie zdetronizowanego mistrza, który po 18 latach oświadczył, że w Montrealu był „czysty”.
Szansę startu w Moskwie (1980) Kaczmarek otrzymał, ale mając 34 lata nie miał już żadnych szans w walce z zawodnikami o dziesięć lat młodszymi. W 1981 wyemigrował z Polski, startował w wadze lekkiej i średniej zdobywając kilka tytułów mistrza Niemiec. Pracował jako laborant (Wolfsburg) i obsługiwał maszyny komputerowe (Kassel).
Zasłużony Mistrz Sportu odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP (1976). Uczestniczył w uroczystościach 75-lecia PZPC (2000), gdzie m.in. ogłoszono listę najbardziej medalodajnych zawodników w historii tej dyscypliny sportu w Polsce. Zajmuje na niej 3. miejsce za Waldemarem Baszanowskim i Marianem Zielińskim. Wszyscy trzeciej reprezentowali barwy narodowe w wadze lekkiej.
Zmarł 15 maja 2023 roku po ciężkiej chorobie.
*1972 Monachium: podnoszenie ciężarów, w. lekka 67,5 kg – 3. miejsce na 22 start. z wynikiem 437,5 kg:145+125+167,5 (zw. M. Kirżinow ZSRR – 460 kg:147,5+135+177,5).
*1976 Montreal: podnoszenie ciężarów, w. lekka 67,5 kg – 1. miejsce na 23 start. z wynikiem 307,5 kg: 135+172,5; po igrzyskach zdyskw. i pozbawiony medalu w związku z wykryciem środków dopingujących (zw. P. Korol ZSRR – 305 kg: 135+170).
*1980 Moskwa: podnoszenie ciężarów, w. lekka 67,5 kg – 6. miejsce na 20 start. z wynikiem 317,5 kg:140+177,5 (zw. J. Rusew Bułgaria – 342,5 kg:147,5+195).
Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 219 (tu błędnie dzień urodzenia 31 lipca); Pawlak, Olimpijczycy, s. 107-108; Klimontowicz, Ruch olimpijski, s. 63; Duński, Od Paryża, s. 297-298; Szyk, Polski sport ciężarowy, s. 44, 49, 57; Kronika Sportu, s. 979; Wywiad środowiskowy; Atleta z piętnem, „PS”, 1994, nr 97, s. 1 i 3; USC Tarnowskie Góry, AU 199/1946/1.