tenisistka z Łodzi, mistrzyni i reprezentantka Polski, uczestniczka IO w Barcelonie (1992).
Katarzyna Nowak (13 stycznia 1969), jedna z najlepszych polskich tenisistek w historii, wielokrotna reprezentantka i mistrzyni Polski, prekursorka tenisa zawodowego w Polsce. Zaczynała w ciężkich czasach schyłkowego PRL-u, kiedy tenis traktowany był jako sport elitarny oraz niemelodajny i było jeszcze finansowych możliwości planowania międzynarodowej kariery.
Dzięki talentowi, pracowitości oraz ogromnej determinacji, Katarzyna Nowak została pierwszą Polką w Erze Open, która awansowała do czołowej 50. świata singlowego rankingu WTA, co było – patrząc na obiektywne trudności spowodowane sytuacją w jakiej znalazła się Polska w latach 80. i na początku 90. XX w. – osiągnięciem wyjątkowym i przełomowym. Przetarła szlaki kolejnemu pokoleniu polskich tenisistek w bardzo ważnym okresie historycznym stając się dla wielu wzorem przy rozpoczynaniu kariery zawodowej, a także symbolem czasów przełomu w polskim tenisie ziemnym. Wyniki i osiągnięcia oraz postawa Katarzyny Nowak były także impulsem do początków budowy struktur zawodowego tenisa w Polsce, która wówczas znajdowała się w potężnym kryzysie politycznym oraz gospodarczo-społecznym.
Katarzyna Nowak, w tenisa zaczęła grać w 1979 r. w okresie rozpoczynającego się kryzysu społeczno-ekonomicznego, który trwał nieprzerwanie aż do końca PRL-u. Przez cały okres swojej kariery związana była z łódzkim Miejskim Klubem Tenisowym. Decydujący wpływ na rozpoczęcie przez Katarzynę Nowak treningów tenisowych miał jej Ojciec, Stanisława – były piłkarza łódzkiego Startu i wielki pasjonat sportu. Mama Maria – z zawodu ekonomistka – również wspierała karierę córki. Katarzyna Nowak przez pierwsze lata trenowała pod okiem Marii Dowbor-Lewandowskiej oraz Wielisława Nowickiego – byłego reprezentanta Polski w Pucharze Davisa.
Katarzyna Nowak jako mała dziewczynka wyróżniała się dużą sprawnością, dokładnością oraz pracowitością. Bardzo szybko zwróciła uwagę przedstawicieli Polskiego Związku Tenisowego. Płynny rozwój kariery niespełna 13-letniej Kasi przerwało wprowadzenie 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego. Pomimo trudnej sytuacji politycznej i gospodarczej po kilku miesiącach ponownie możliwa była aktywność sportowa.
Katarzyna Nowak mając 14 lat została powołana do kadry Polski, była najlepsza w kraju w każdej kategorii wiekowej. Dwukrotnie była mistrzynią Polski do lat 16. i czterokrotnie mistrzynią Polski do lat 18. Sankcje polityczno-gospodarcze nałożone na Polskę po stanie wojennym utrudniały jednak Katarzynie Nowak rywalizację międzynarodową oraz dostęp do nowoczesnego sprzętu tenisowego.
Pomimo tych trudności wygrała siedem (w tym cztery kat. I) oraz była w czterech finałach turniejów juniorskich ITF, Zwyciężyła w następujących turniejach do lat 18 w kat. I: w Meksyku, Portoryko, Kostaryce i Czechosłowacji oraz osiągnęła półfinały turniejów tej samej kategorii: w Tokio, Mediolanie i Livorno. Podczas mistrzostw Europy do lat 18 w Estoril awansowała do ćwierćfinału. W 1987 roku zajmowała 7. miejsce w światowym rankingu juniorów ITF (Międzynarodowej Federacji Tenisowej).
Katarzyna Nowak nie mogła jednak ze względu na ciężką sytuację w kraju trwającą od początku lat 80. XX w. łączyć rywalizacji juniorskiej z zawodową, co w przypadku zawodniczek z innych krajów było już w tym okresie oczywiste.
Katarzyna Nowak karierę zawodową rozpoczęła w 1988 r. Początki jej kariery nie należały do łatwych, gdyż kryzys ekonomiczno-społeczny w Polsce trwający od początku lat 80. XX w. osiągnął wówczas swoje apogeum (olbrzymia inflacja, brak wymienialności złotówki i jakichkolwiek struktur tenisa zawodowego dla kobiet w Polsce). Kolejne lata kariery zawodowej Katarzyny Nowak zbiegły się zaś z kolejnym trudnym okresem – transformacji po upadku komunizmu w Polsce. Pomimo tych przeciwności odniosła nienotowane wcześniej przez polskie tenisistki w Erze Open sukcesy.
Katarzyna Nowak wystąpiła w dwóch półfinałach turniejów WTA World Tour: Cesena Ladies Championships w 1992 r. i Ford International Championships of Spain w Barcelonie w 1995 r.
W Cesenie drodze do półfinału pokonała: Sandrine Testud, Claudua Porwik oraz Nathalie Herrman, ulegając w walce o finał Mary Pierce, w Barcelonie pokonała Sandrine Testud, Julie Halard i Ruxandra Dragomir, by w półfinale ulec Ivie Majoli.
Wystąpiła również w dwóch ćwierćfinałach turniejów WTA World Tour: Belgian Ladies Open w Liège w 1993 r. i Bausch & Lomb Championships Amelia Island w 1995 r. W Liège pokonała Louronce Cuortois, i Petrę Langrovą, przegrywając o awans do półfinału z Karin Kschwend, w Amelia Island wygrała z Silke Maier, Maikel Babel i Judith Wiesner, w walce o półfinał ulegając Sabine Hack.
W 1990 r. po raz pierwszy debiutowała – po wygraniu trzech rund eliminacji – w turnieju wielkoszlemowym (French Open). W 1994 r. awansował do drugiej, a w 1995 r. do trzeciej rundy French Open. W 1992 r. awansowała również do drugiej rundy Wimbledonu.
Katarzyna Nowak wygrała także sześć turniejów rangi ITF oraz była w pięciu finałach.
W 1995 r. została pierwszą Polką, która awansowała do najlepszej pięćdziesiątki rankingu WTA. 11 września 1995 r. zajmowała 47. miejsce.
Katarzyna Nowak jest pierwszą polską tenisistką w Erze Open, która pokonała zawodniczki z pierwszej i drugiej dziesiątki światowego rankingu WTA: Nathalie Touziat, Catarina Lindqvist, Sandrine Testud, Judith Wiesner, Yayuk Basuki, Julie Halard, Naoko Sawamatsu, Anna Smasznowa, Katerina Maleeva, Ruxandra Dragomir.
W latach 1988–1995 była liderką reprezentacji Polski w Fed Cup – drużynowych mistrzostwach świata tenisistek, kolejno w Melbourne (1988), Tokio (1989), Atlancie (1990), Nottingham (1991), Frankfurcie (1992-1994) oraz w Barcelonie (1995). W 1991 r. w Nottingham Polki pokonały drużynę Francji z czołowymi zawodniczkami w składzie – Nowak wygrała pojedynek singlowy z czołową zawodniczką światowego rankingu Nathalie Tauziat. Rok później we Frankfurcie Katarzyna Nowak, Magdalena Mróz i Katarzyna Teodorowicz po raz pierwszy w historii awansowały do ćwierćfinału Fed Cup, pokonując Szwecję i Izrael. Katarzyna Nowak wygrała m.in. z Catariną Lindqvist i Anną Smasznową. Wyniki ten został powtórzony przez polską drużynę dopiero w 2015 r.
Katarzyna Nowak podczas kariery sportowej zdobyła ponadto 7 tytułów mistrzyni Polski seniorek (6 razy w singlu), a także była najlepszą polską tenisistką corocznych rankingów Polskiego Związku Tenisa w latach: 1988, 1990–1992, 1994-1995.
Karierę tenisową zakończyła w 1998 r. z powodu kontuzji pleców.
Katarzyna Nowak jest absolwentką Uniwersytetu Łódzkiego. Od 2004 r. komentuje największe turnieje tenisowe w stacji Polsat Sport. W 2015 r. otrzymała wyróżnienie za „wyjątkowe zaangażowanie i wkład w budowanie pozycji stacji Polsat Sport jako najlepszego kanału sportowego w Polsce”.
Z okazji przypadającego w 2021 roku 100-lecia Polskiego Związku Tenisowego została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia sportowe i zasługi w działalności na rzecz rozwoju i upowszechniania sportu.
Katarzyna Nowak jest bez wątpienia prekursorką tenisa zawodowego w Polsce. Ze względu na to, że na miano prekursorki zasłużyła sobie w szczególnie niesprzyjających warunkach w jakich znajdowała się Polska w latach 80. i pierwszej połowy lat 90. XX w. (ostatnich lat komunizmu oraz początków budowy systemu wolnorynkowego), tym bardziej jej rola oraz wkład w rozwój zawodowego tenisa w Polsce jest bardzo ważny i cenny. Swoją postawą udowodniła, że pomimo ogromnych trudności z jakimi musiała się zmagać przez praktycznie całą swoją karierę, to właśnie dzięki niej w tym okresie polski tenis był godnie reprezentowany na arenie międzynarodowej.
Należy równocześnie podkreślić, że Katarzyna Nowak jest jedyną polską tenisistką, której kariera – od najmłodszych lat, poprzez wiek juniorski i większą część seniorskiego – przypada na jeden z najtrudniejszych okresów w historii Polski: stan wojenny oraz jego konsekwencje, upadek PRL-u oraz okres transformacji. Dlatego też na karierę tenisową Katarzyny Nowak nie można spoglądać się tylko przez pryzmat statystyki, gdyż byłoby to spojrzenie ahistoryczne, negujące obiektywne trudności i uwarunkowania okresu początkowych lat jej kariery w drugiej połowie lat 80. XX w., a także trudną sytuację w polskim tenisie ziemnym na początku jego profesjonalizacji Polsce w pierwszej połowie lat 90. XX w.
Opracował: Sebastian Glica
kustosz, Muzeum Sportu i Turystyki w Łodzi
*1992 Barcelona: tenis, gra pojedyncza – w pierwszej kolejce przegrała 4:6 i 6:7 z J. Halard (Francja), odp. z turnieju (zw. Jennifer Capriati, USA).
Bibliografia i netografia:
M. Kondraciuk, M. Łapiński, Olimpijczycy Łodzi i regionu. Paryż 1924 – Rio 2016, Łódź2017, s. 209-210.
https://historiapolskiegotenisa.pl/katarzyna-nowak/153_4326_0 [dostęp 2021-10-05].
https://dewiki.de/Lexikon/Ford_International_Championships_of_Spain_1995 [dostęp 2021-10-05].
https://dewiki.de/Lexikon/Cesena_Ladies_Championships_1992 [dostęp 2021-10-05].
https://www.itftennis.com/en/tournament/amelia-island/usa/1995/w-wt-usa-07a-1995/draws-and-results/ [dostęp 2021-10-05].
https://www.polsatsport.pl/wiadomosc/2015-10-02/15-lat-polsatu-sport-wielka-gala-urodzinowa-za-nami/ [dostęp 2021-10-05].
https://prezydent.pl/aktualnosci/ordery-i-odznaczenia/art,683,odznaczenia-na-gali-100-lecia-polskiego-zwiazku-tenisowego.html [dostęp 2021-10-05].