Erwina Ryś-Ferens (1955-2022)




trenerka, multi mistrzyni i multi rekordzistka w historii polskiego łyżwiarstwa szybkiego, medalistka mistrzostw świata i Europy, uczestniczka IO w Innsbrucku (1976), Lake Placid  (1980), Sarajewie (1984) i Calgary (1988).

Urodzona 19 stycznia 1955 w Elblągu, córka Kazimierza i Jadwigi Kurpiewskiej, absolwentka miejscowego I Liceum Ogólnokształcącego im. J. Słowackiego (1974) i warszawskiej AWF (1979), gdzie otrzymała tytuł magistra sportu (specjalizacja trenerska), łyżwiarka szybka (167 cm, 61 kg), reprezentantka Olimpii Elbląg (1968-1978) i Marymontu Warszawa (1979-1989), wychowanka trenera Kazimierza Kalbarczyka. Trzecia dama polskiego łyżwiarstwa szybkiego rodem z Elbląga. Zawsze, kiedy zaczynała jeździć na łyżwach (VIII klasa szkoły podstawowej, pierwszy trener Andrzej Oziewicz) i w trakcie swojej długiej kariery zawodniczej myślała o tym, aby co najmniej dorównać swoim wielkim poprzedniczkom: Elwirze Seroczyńskiej i Helenie Pilejczyk!

Zapowiadała się fantastycznie. Dwa lata przed IO w Innsbrucku (1974) w słynnym alpejskim kurorcie Cortina d’Ampezzo stała się główną bohaterką mistrzostw świata juniorek. Wygrała biegi na 1000 i 3000 metrów, zdobyła srebrny medal na 1500  i zdecydowanie triumfowała w wieloboju! Był to największy sukces w historii polskiego łyżwiarstwa szybkiego. Kiedy rok później (1975) na mistrzostwach świata juniorów znów zdobyła dwa złote medale (1500 i 3000 m) i wywalczyła 2 miejsce na 1500 m wśród seniorek – wszyscy widzieli już ją na olimpijskim podium w Austrii (1976). Ale start ten wypadł bardzo źle i trzeba było jak najszybciej o nim zapomnieć. Niestety cztery lata później w dalekim Lake Placid (1980), choć w biegu na 3000 m zajęła najlepsze na igrzyskach 5 m., znów o medalach nie było mowy. „Myśl o nim stała się dla mnie jakby obsesją – wspominała po latach. Miałam już trofea z mistrzostw Europy i świata, biłam rekordy, miałam sporą popularność, ale wciąż nie byłam najlepsza w swoim rodzinnym mieście, bo przecież w 1960 roku w Squaw Valley Seroczyńska i Pilejczykowa miały medale!”.

Niestety, dwie kolejne, olimpijskie próby (1984, 1988) znów były nieudane i nikt (łącznie z zawodniczką) nie jest w stanie wytłumaczyć faktu, dlaczego przez wiele lat niepokonana w kraju Polka, multi medalistka i rekordzistka, nie potrafiła dać sobie radę na olimpijskiej arenie. Medal ten tak bardzo był jej potrzebny dla postawienia przysłowiowej kropki nad „i”. A może właśnie dlatego, że był tak bardzo chciany, okazał się nie do zdobycia?! 76-krotna mistrzyni Polski (rekord w historii polskiego łyżwiarstwa) na 500 m (1974-1975, 1977-1981, 1984-1985, 1987-1988), 1000 m (1973-1981, 1987, 1989), 1500 m (1973-1975, 1978-1981, 1983-1989), 3000 m (1973-1976, 1978-1981, 1983-1989), 5000 m (1983-1987, 1989) i w wieloboju (1973-1975, 1977-1981, 1983-1989) oraz w wieloboju sprinterskim (1984-1987). Wicemistrzyni kraju w wieloboju (1972). 8-krotna medalistka MŚ: 1974 Heerenveen: 2 m. (1000 m), 1975 Assen: 2 m. (1500 m), 1978 Helsinki: 3 m. (500 m), 1978 Lake Placid: 3 m. (wielobój w sprincie), 1985 Heerenveen: 3 m. (wielobój w sprincie), 1988 Skien: 3 m. (500 m), 3 m. (1500 m), 3 m. (wielobój). 16-krotna finalistka MŚ: 1974 Heerenveen: 5 m. (wielobój), 7 m. (500 m), 8 m. (3000 m), 1975 Assen: 4 m. (wielobój), 4 m. (3000 m), 5 m. (500 m), 5 m. (1000 m), 1979 Haga: 6 m. (1000 m), 1980 Hamar: 8 m. (500 m), 1981 Quebec City: 6 m. (1000 m), 7 m. (wielobój), 7 m. (1500 m), 8 m. (500 m); MŚ w sprincie 1974 Innsbruck: 7 m. (wielobój), 1979 Inzell: 7 m. (wielobój), 1984 Trondheim: 6 m. (wielobój). 3-krotna brązowa medalistka ME na dystansie 500 m (1984 Medeo, 1985 Groningen, 1986 Geithus). 17-krotna finalistka ME: 1974 Heerenveen: 8 m. (1000 m), 1981 Quebec City: 5 m. (500 m), 7 m. (1000 m), 8 m. (wielobój), 8 m. (1500 m), 1983 Karl-Marx-Stadt: 8 m. (1500 m), 1984 Deventer: 6 m. (wielobój), 8 m. (1500 m), 8 m. (3000 m), 1985 Groningen; 8 m. (wielobój), 6 m. (1500 m), 1986 Geithus: 6 m. (3000 m), 7 m. (1500 m), 1988 Kongsberg: 5 m. (wielobój), 5 m. (500 m), 5 m. (1500 m), 7 m. (3000 m). Uczestniczka Pucharu Świata: 500 m , 1986: 6 m. , 1000 m , 1986:3 m. , 1500 m , 1988:3 m. 50-krotna rekordzistka Polski: 500 m – 6x (od 42.90 w 1974 do 40.86 w 1985), 1000 m – 8x (od 1.30,01 w 1974 do 1.21,44 w 1988), 1500 m – 9x (od 2.18,00 w 1973 do 2.04,68 w 1988), 3000 m – 9 x (od 4.59,85 w 1974 do 4.22,59 (1988), 5000 m – 4 x (od 8.24,60 w 1981 do 7.46.60 w 1987), wielobój duży – 3 x (od 188,838 w 1982 do 178,763 w 1984), wielobój mały – 4 x (od 186,643 w 1974 do 178,078 w 1978), wielobój sprinterski – 7 x (od 184,345 w 1974 do 165,985 w 1983). Rekordy życiowe: 500 m – 40.86 (20 marca 1985 Medeo), 1000 m – 1.21,44 (26 lutego 1988 Calgary), 1500 m – 2.04,68 (27 lutego 1988 Calgary), 3000 m – 4.22,59 (23 lutego 1988 Calgary), 5000 m – 7.46,60 (5 grudnia 1987 Calgary), wielobój duży – 178,763 (15 stycznia 1984 Medeo), wielobój mały – 178,078 (28 marca 1978 Medeo), wielobój sprinterski – 165,985 (26 marca 1983 Medeo).

Odznaczona m. in. srebrnym i brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Aktywna działaczka sportowa (członek zarządu PKOl) i społeczna (Warszawa).

Zmarła w wieku 67 lat, 20 kwietnia 2022 roku po długiej ciężkiej chorobie.

*1976 Innsbruck: łyżwiarstwo szybkie, 500 m – 18 m. na 27 start. z czasem 45.37 (zw. S. Young, USA – 42.76); 1000 m – 10 m. na 27 start. z czasem 1.31,59 (zw. T. Awierina, ZSRR – 1.28,43); 1500 m – 8 m. na 26 start. z czasem 2:19.69 (zw. G. Stiepanskaja, ZSRR – 2.16,58); 3000 m – 10 m. na 26 start. z czasem 4.50,95 (zw. T. Awierina, ZSRR – 4.45,19).

*1980 Lake Placid: łyżwiarstwo szybkie, 500 m – 11 m. na 40 start. z czasem 43.52 (zw. K. Enke, NRD – 41.78); 1000 m – 16 m. na 37 start. z czasem 1.28,82 (zw. N. Petrusewa, ZSRR – 1.24,10); 1500 m – 17 m. na 41 start. z czasem 2.16,29 (zw. A. Borcking, Holandia – 2.10,95); 3000 m – 5 m. na 29 start. z czasem 4.37,89 (zw. B. E. Jensen, Norwegia – 4.32,13).

*1984 Sarajewo: łyżwiarstwo szybkie, 500 m – 9 m. na 33 start. z czasem 42.71 (zw. C. Rothenburger, NRD – 41.02); 1000 m – 7 m. na 38 start. z czasem 1.25,81 (zw. K. Enke, NRD – 1.21,61); 1500 m – 5 m. na 32 start. z czasem 2.08,08 (zw. K. Enke, NRD – 2.03,42); 3000 m – 14 m. na 26 start. z czasem 4.42,90 (zw. A. Schöne, NRD – 4.24.79).

*1988 Calgary: łyżwiarstwo szybkie, 500 m – 19-20 m. z czasem 41.38 (zw. B. Blair, USA – 39.10); 1000 m – 10 m. z czasem 1:21,44 (zw. C. Rothenburger, NRD – 1.17,65); 1500 m – 7 m. z czasem 2.04,68 (zw. Y. Van Gennip, Holandia -2.00,68); 3000 m – 5 m. z czasem 4.22,59 (zw. Y. Van Gennip, Holandia – 4.11,94); 5000 m – 21 m. z czasem 7.50,43 (zw. Y. Van Gennip, Holandia – 7.14,13).

Bibl.: Głuszek, Leksykon 1999, s. 186; Pawlak, Olimpijczycy, s. 221; MES, t. 2, s. 364; Porada, Igrzyska, s. 894, 957; Tajner, Legendy, s. 136-139; Zieleśkiewicz, Encyklopedia, s. 182, 320, 329-331, 333, 334, 336;  Łyżwiarski jubileusz, s. 201-206, 274; USC Elbląg, AU 361/1955; Wywiad środowiskowy.