12 października to dzień narodzin Polskiego Ruchu Olimpijskiego. 103 lata temu w Krakowie grupa działaczy sportowych zawiązała Komitet Udziału Polski w Igrzyskach Olimpijskich.
W Krakowie przy tablicy upamiętniającej powstanie PKOl, w 103. rocznicę jego założenia, kwiaty złożyli m.in.: Prezes PKOl Andrzej Kraśnicki, Przewodniczący EOC Spyros Capralos, Przewodniczący Komisji Koordynacyjnej EOC ds. Igrzysk Europejskich Kraków-Małopolska 2023 Hasan Arat, Prezes spółki Igrzyska Europejskie Marcin Nowak, Przewodniczący Małopolskiej Rady Olimpijskiej prof. Józef Lipiec, a także członkini MKOl i dwukrotna wicemistrzyni olimpijska Maja Włoszczowska czy czterokrotny mistrz olimpijski Robert Korzeniowski.
12 października 1919 roku, w salce konferencyjnej Hotelu Francuskiego w Krakowie, powołano Komitet Udziału Polski w Igrzyskach Olimpijskich. W jego skład weszli: Ludwik Christelbauer, Kazimierz Hemerling, Stanisław Kopczyński, Tadeusz Kuchar, Mieczysław Orłowicz, Władysław Osmolski, Stanisław Polakiewicz i Henryk Szot-Jeziorowski. Postanowiono przede wszystkim zająć się organizowaniem związków sportowych w najbardziej popularnych dyscyplinach, a także wysłaniem polskiej „ekspedycji” – jak to wtedy określano – na Igrzyska Olimpijskie do Antwerpii.
Protektorat nad komitetem objął Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, potwierdzając swoje zainteresowanie wychowaniem fizycznym i sportem, a godność prezesów honorowych powierzono gen. Józefowi Hallerowi i ministrowi Zdrowia Publicznego dr. Tomaszowi Janiszewskiemu. W grudniu tego samego roku uchwalono statut komitetu, który przyjął nazwę Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich (PKIO). Pierwszym Prezesem został książę Stefan Lubomirski. PKIO natychmiast zgłosił Polskę do Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Obowiązującą do dziś nazwę Polski Komitet Olimpijski (PKOl) przyjął w 1925 roku.
Pierwsze igrzyska i pierwsze medale
Pierwszymi igrzyskami z udziałem reprezentacji Polski były Igrzyska VIII Olimpiady Paryż 1924. Wtedy też Polska zapisała w kronikach olimpijskich dwa pierwsze medale olimpijskie.
Srebrny zdobyła czwórka kolarzy torowych z Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów: Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz i Franciszek Szymczyk na dystansie 4000 m, a brązowy – major Adam Królikiewicz z 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w konkursie skoków przez przeszkody.
Pierwszą polską złotą medalistką olimpijską jest Halina Konopacka (1900-1989). 31 lipca 1928 roku na Igrzyskach IX Olimpiady w Amsterdamie została mistrzynią olimpijską w rzucie dyskiem.
Z kolei pierwszym polskim złotym medalistą olimpijskim jest Janusz Kusociński (1907-1940). 31 lipca 1932 roku na Igrzyskach X Olimpiady w Los Angeles został mistrzem olimpijskim w biegu na 10.000 m.
Hall of Fame
Na dziś polską olimpijską Hall of Fame zamyka – Dawid Kubacki, który zajął 3. miejsce w konkursie skoków narciarskich na skoczni normalnej podczas XXIV Zimowych Igrzysk Olimpijskich Pekin 2022, zdobywając medal nr 321 w katalogu największych osiągnięć stulecia Polskiego Komitetu Olimpijskiego.
W latach 1924-2022 reprezentowało Polskę w igrzyskach około trzech tysięcy zawodniczek i zawodników oraz (w latach 1928–1948) ponad setka twórców w olimpijskich konkursach sztuki. Kilkuset z nich brało udział dwukrotnie, kilkudziesięciu – minimum trzy razy. Współrekordzistami pod tym względem są sześciokrotni olimpijczycy – szermierz Jerzy Pawłowski i strzelec Adam Smelczyński. Pięciokrotnie w igrzyskach startowała m.in. nasza najbardziej w nich utytułowana sportsmenka, która zdobyła 7 medali – lekkoatletka Irena Szewińska. Najwięcej złotych krążków (4) wywalczył też lekkoatleta, chodziarz Robert Korzeniowski. Po 3 tytuły mistrzów olimpijskich mają wciąż startujący, więc mogący ten dorobek poprawić: młociarka Anita Włodarczyk oraz nasz najlepszy w historii sportowiec zimowy – skoczek narciarski Kamil Stoch.
Polskie medale olimpijskie
Dotychczas wywalczyliśmy w igrzyskach olimpijskich łącznie 321 medali (298 latem i 23 zimą) w 24 dyscyplinach sportowych (19 i 5). Najwięcej (66) – w lekkoatletyce, a więcej niż dziesięć w: boksie (43), podnoszeniu ciężarów (33), zapasach (27), szermierce (22), kajakarstwie (22), wioślarstwie (18), strzelectwie (12) i kolarstwie (11).
Na poszczególnych igrzyskach najwięcej krążków (32) zdobyliśmy w Moskwie 1980, była to jednak impreza zbojkotowana przez kilkadziesiąt państw, w tym zawsze w sporcie potężne Stany Zjednoczone. Dlatego najwyżej wypada ocenić formalnie drugie miejsce w tej klasyfikacji, czyli 26 medali z Montrealu 1976. Spośród zimowych najlepsze dla nas to Soczi 2014, gdzie zdobyliśmy 6 krążków, w tym aż 4 złote; również w Vancouver 2006 biało-czerwoni 6 razy stawali na podium, ale „tylko” raz na najwyższym stopniu.
Polska w światowym Ruchu Olimpijskim
Polska dwukrotnie była gospodarzem sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego – w latach: 1937 i 1969, a nasz kraj odwiedziło sześciu z siedmiu kolejnych prezesów MKOl: Henri de Baillet-Latour, Avery Brundage, Michael Killanin, wielokrotnie Juan Antonio Samaranch, Jacques Rogge (doktor honoris causa AWF w Warszawie) i Thomas Bach (doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego). W 1969 roku PKOl, jako jeden z nielicznych narodowych komitetów olimpijskich, otrzymał w dowód zasług Puchar Olimpijski, a kilkunastu działaczy odznaczono orderami MKOl.
Od początku swego istnienia PKOl utrzymuje stały kontakt z MKOl oraz z EOC (Stowarzyszenie Europejskich Komitetów Olimpijskich). Obecny prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego Andrzej Kraśnicki w roku 2021 po raz kolejny został wybrany w skład Komitetu Wykonawczego Europejskich Komitetów Olimpijskich (EOC). Jest w Radzie Wykonawczej Światowego Stowarzyszenia Narodowych Komitetów Olimpijskich (ANOC), a do początku 2021 roku także w Zarządzie Światowej Agencji Antydopingowej (WADA).
PKOl
Fot.: PKOl – Szymon Sikora, Jan Rozmarynowski