Kubb, la rana, jukukei, popinjay shooting, shuffleboard, tamburello, kiiking, oina, novus… Czy słyszeliście kiedyś te nazwy? To przykłady tzw. tradycyjnych gier i sportów z całego świata. Z naszego, polskiego podwórka warto przywołać zabawy tj. kapela, wołany, krokiet czy pierścieniówka. Ich społeczne i kulturowe wartości mogą przeciwdziałać zjawisku tzw. bullyingu wśród dzieci i młodzieży.
W styczniu i lutym br. dr Bartosz Prabucki – ekspert ds. sportów tradycyjnych w Instytucie Rozwoju Sportu i Edukacji przeprowadził spotkania dla nauczycieli, edukatorów, trenerów i rodziców na temat potencjału sportów tradycyjnych w przeciwdziałaniu agresji i dyskryminacji oraz budowaniu przyjaznych relacji w szkole w ramach międzynarodowego projektu Erasmus+. Tzw. bullying to zgodnie z definicją „celowe, powtarzalne zachowanie jednej osoby lub grupy osób w celu zadawania fizycznego bólu, zastraszania, poniżania, znęcania się lub dyskryminacji innej osoby lub grupy”. Dające się zaobserwować wśród dzieci i młodzieży przykłady tego zjawiska to np.: agresja fizyczna i werbalna, zastraszanie i znęcanie się psychiczne (emocjonalne), przemoc na tle seksualnym, cyberprzemoc (w tym hejt). W wyniku przeprowadzonego projektu ponad 60% wszystkich badanych nauczycieli i rodziców potwierdziło, że bullying pojawia się w najbliższym otoczeniu ich podopiecznych.
Co może pomóc? Zdecydowana większość respondentów przyznała, że sport może być dobrym narzędziem zapobiegania agresji i dyskryminacji w szkole. Funkcję tę mogą spełnić zwłaszcza tzw. „sporty tradycyjne”; zgodnie z definicją UNESCO (2009) są to: „rekreacyjne zajęcia ruchowe, związane z czasem wolnym. Mogą zawierać elementy rytualne. Wywodzą się z tożsamości lokalnej lub regionalnej i stanowią część uniwersalnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Można je uprawiać indywidualnie lub w grupach. Czasem ich zasady tworzone są spontanicznie przez samych graczy. Mogą one zawierać pierwiastek współzawodnictwa i/lub rywalizacji lub nie. Tradycyjne gry są popularne w swojej praktyce i organizacji, ale czasami ewoluują w formy sportowe. Mają wtedy tendencję do uniwersalizacji i instytucjonalizacji”.
Społeczne i kulturowe wartości sportów i gier tradycyjnych, które budują ich potencjał przeciwdziałania dyskryminacji i agresji rówieśniczej:
– edukacja – nauka umiejętności społecznych poprzez aktywny udział w grze
– budowanie pokoju, przyjaźni, tolerancji
– dialog i edukacja międzykulturowa
– integracja społeczna i kulturowa, tworzenie pozytywnej atmosfery międzyludzkiej, wymiana doświadczeń
– radość czerpana ze wspólnej zabawy
– integracja rodzinna, międzypłciowa i międzypokoleniowa
– włączanie społeczne
Ponadto amatorski charakter, powszechna dostępność, brak wymogów co do specjalistycznego (drogiego) sprzętu oraz predyspozycji fizycznych do ich uprawiania, a także fakt, że zwycięstwo nie jest w nich najważniejsze sprzyjają ich popularności. Sporty tradycyjne mogą stanowić naturalne przedłużenie zajęć wychowania fizycznego w szkołach, świetną alternatywę dla gier komputerowych i być podejmowane w sposób spontaniczny, w grupie rówieśniczej poza lekcjami. Byle do wiosny!
Więcej informacji: www.inspirowanysportem.pl
