Igrzyska olimpijskie to świetna okazja, by poznać bliżej miasto-gospodarza imprezy oraz kulturę i tradycje jego kraju, a także historyczno-społeczny kontekst epoki. Z uwagi na pandemię COVID-19 tegoroczna rywalizacja podczas Igrzysk XXXII Olimpiady Tokio 2020 odbywa się bez udziału kibiców. Pozostają podróże w wyobraźni i czasie. Na początku przenieśmy się do przeszłości.
Stolica Japonii miała mieć debiut w roli gospodarza igrzysk olimpijskich już w 1940 roku, ale II wojna światowa zniweczyła te plany. Udało się je zrealizować po 14 latach. Igrzyska XVIII Olimpiady w 1964 roku były pierwszymi, które odbyły się na kontynencie azjatyckim. Organizatorzy mieli postawiony jasny cel: igrzyska miały stać się wizytówką „Nowej Japonii”, pacyfistycznej, nowoczesnej, zaawansowanej technologicznie i w dużej mierze wolnej od klasycznej japońskiej estetyki. Efektem tych dążeń był m.in. styl architektoniczny infrastruktury sportowej – takie budynki jak stadion Yoyogi, The Tokyo Metropolitan Gymnasium i Tatsumi były wyraźnie futurystyczne.
Podczas Igrzysk XVIII Olimpiady w 1964 roku po raz pierwszy rozegrano zawody w judo (mężczyźni) – tradycyjnym sporcie japońskim oraz siatkówce (mężczyźni i kobiety), przyznano pierwsze, oficjalne Trofeum Fair Play za danie wybitnego przykładu sportowej rywalizacji (otrzymali je szwedzcy żeglarze Lars Gunnar Käll i Stig Lennart Käll) oraz pojawiły się piktogramy sportowe.
Japończycy wprowadzili do igrzysk jednolity pod względem graficznym system identyfikacji i komunikacji wizualnej, obejmujący zarówno dyscypliny i wydarzenia sportowe na arenach olimpijskich, jak i cały system informacji, usług i transportu. Był to pierwszy wprowadzony na tak szeroką skalę system grafiki użytkowej, pozwalający uczestnikom swobodnie poruszać się po terenach olimpijskich.
Podczas Igrzysk XVIII Olimpiady w Tokio wprowadzono także ulepszone technologie pomiaru czasu i punktacji, w tym pierwsze użycie komputerów do prowadzenia statystyk. Ponadto impreza po raz pierwszy była transmitowana na całym świecie za pośrednictwem satelity geostacjonarnego do użytku komercyjnego.
Oficjalnego rozpoczęcia igrzysk dokonał ówczesny cesarz Hirohito (jak dotąd najdłużej panujący cesarz w historii kraju). Symbolicznym momentem ceremonii otwarcia było rozpalenie znicza olimpijskiego przez japońskiego biegacza Yoshinori Sakai, który został wybrany do pełnienia tej funkcji nieprzypadkowo – urodził się 6 sierpnia 1945 w Hiroszimie – w dniu zrzucenia na miasto bomby atomowej. Sportowymi gwiazdami imprezy okazali się m.in.: Etiopczyk Adebe Bikila (pierwszy sportowiec, który wygrał maraton dwa razy z rzędu) oraz radziecka gimnastyczka Larysa Łatynina (po dziś dzień najbardziej utytułowana olimpijka – 18 medali).
Dla Polskiej Reprezentacji Olimpijskiej były to bardzo udane igrzyska – zdobyliśmy 23 medale (7. miejsce w klasyfikacji medalowej), w tym 3 medale – dwa srebrne indywidualnie (200 m, skok w dal) oraz złoty w sztafecie 4×100 m – wywalczyła debiutująca lekkoatletka Irena Kirszenstein (później znana pod nazwiskiem męża – Szewińska), która stała się ikoną polskiego sportu.
Japończycy zdobyli łącznie 29 medali i zajęli 3. miejsce w ogólnej klasyfikacji, przy czym jednym z najbardziej nagłośnionych zwycięstw było mistrzostwo olimpijskie japońskiej drużyny siatkówki kobiet (Polki zdobyły wówczas medal brązowy).
Igrzyska olimpijskie w Tokio w 1964 roku przyczyniły się do szybkiego rozwoju gospodarki i infrastruktury kraju (zrealizowano m.in. nowe inwestycje w zakresie transportu – np. otwarto pierwszą linię superszybkich pociągów Shinkansen). Ponadto po igrzyskach w całym kraju powstały szkoły sportowe i kliniki treningowe, które odegrały ważną rolę w rozpowszechnianiu aktywności fizycznej w Japonii. W rezultacie szeroka część społeczeństwa, od dzieci po osoby starsze, mogła regularnie uprawiać sport.
Jak będą wyglądały Igrzyska XXXII Olimpiady w Tokio w 2021 roku? Ciąg dalszy nastąpi.
Dowiedz się więcej:
- film Tokyo Olympiad (1965) – reż. Kon Ichikawa;
- film dokumentalny o drużynie japońskich siatkarek The Witches of the Orient (2021) – reż. Julien Faraut;
- oficjalny film z Igrzysk XVIII Olimpiady w 1964 roku (Olympic Channel)