Globalna liczba kontroli antydopingowych, pomimo trwającej pandemii, sukcesywnie rośnie, ponieważ działalność coraz większej liczby organizacji antydopingowych (ADO) – Międzynarodowych Federacji Sportowych (IF) i Narodowych Agencji Antydopingowych (NADO) – wraca do normy. Na niespełna trzy tygodnie przed Igrzyskami Olimpijskimi w Tokio w siedzibie Polskiego Komitetu Olimpijskiego odbyła się konferencja prasowa, podsumowująca działania w obszarze antydopingu w dobie pandemii z udziałem Witolda Bańki, prezydenta Światowej Agencji Antydopingowej, Andrzeja Kraśnickiego, prezesa PKOl i członka Zarządu WADA i Michała Rynkowskiego, dyrektora POLADA. Wydarzenie zainaugurował prezes Andrzej Kraśnicki.
– Za nami niełatwy czas dla wszystkich – także dla sportu, zawodników, polskich i międzynarodowych federacji, narodowych organizacji antydopingowych i komitetów olimpijskich. Wszyscy żyjemy i pracujemy w nadzwyczajnych, niespotykanych dotąd okolicznościach. Przełożenie igrzysk było sytuacją bez precedensu, ale konieczną z punktu widzenia bezpieczeństwa wszystkich uczestników tego wydarzenia. W ubiegłym roku pandemia była jedną wielką niewiadomą. Dziś wiemy o niej więcej. Z danych WADA wyraźnie widać, że na ostatniej prostej przed Igrzyskami liczba przeprowadzanych kontroli antydopingowych znacząco wzrosła. Po trudnym 2020 roku sytuacja powoli wraca do normy. Wierzę, że w Tokio będziemy świadkami czystej, zdrowej rywalizacji w duchu fair play, która stanowi esencję sportu – podkreśla Prezes Kraśnicki.
W maju 2021 pobrano ogółem 24 430 próbek, najwięcej od początku pandemii, a więc od marca 2020 roku.
– Pomimo ograniczeń w różnych częściach świata liczba kontroli antydopingowych poza zawodami kształtuje się dziś na poziomie wyższym niż w analogicznym okresie w 2019 r. Coraz lepiej wygląda też ogólna liczba pobranych próbek, zarówno w trakcie, jak i poza zawodami, która wróciła do poziomu blisko 90% w porównaniu do okresu sprzed pandemii. Ten progres to przede wszystkim zasługa wysiłków organizacji antydopingowych, które są dziś w końcowej fazie realizacji swoich planów dotyczących strategicznych badań antydopingowych, związanych bezpośrednio z Igrzyskami Olimpijskimi. Bardzo ważne jest, aby wszystkie organizacje antydopingowe nadal maksymalnie wykorzystywały pozostały czas, tak aby upewnić się, że wszyscy sportowcy jadący do Tokio zostali odpowiednio przebadani i wdrożono zalecenia dotyczące kontroli, przygotowane przez Grupę Ekspertów ds. kontroli antydopingowej przed Igrzyskami (Pre-Games Expert Group), prowadzoną przez Międzynarodową Agencję Badań Antydopingowych (ITA) – zaznacza Witold Bańka, Prezydent WADA.
Liczba pobranych próbek (krew, mocz i paszport biologiczny sportowca)
| Miesiąc | 2021 | 2020 | 2019 |
| Styczeń | 14,280 | 20,288 | 17,539 |
| Luty | 17,731 | 25,259 | 23,819 |
| Marzec | 23,017 | 11,207 | 26,933 |
| Kwiecień | 22,099 | 578 | 25,219 |
| Maj | 24,430 | 2,625 | 27,146 |
| Czerwiec | 7,706 | 26,904 | |
| Lipiec | 11,081 | 28,084 | |
| Sierpień | 14,619 | 29,360 | |
| Wrzesień | 18,699 | 26,638 | |
| Październik | 21,094 | 26,897 | |
| Listopad | 19,636 | 26,469 | |
| Grudzień | 15,464 | 20,873 | |
| Total | 168,256 | 305,881 |
Liczba próbek zebranych poza zawodami
| Miesiąc | 2021 | 2020 | 2019 |
| Styczeń | 10,152 | 12,546 | 9,988 |
| Luty | 11,937 | 13,622 | 12,379 |
| Marzec | 15,292 | 6,868 | 13,139 |
| Kwiecień | 14,560 | 569 | 12,713 |
| Maj | 16,149 | 2,512 | 13,691 |
| Czerwiec | 6,734 | 13,377 | |
| Lipiec | 8,916 | 14,933 | |
| Sierpień | 9,871 | 15,443 | |
| Wrzesień | 11,920 | 15,015 | |
| Paźdiernik | 13,097 | 15,112 | |
| Listopad | 13,963 | 15,265 | |
| Grudzień | 10,880 | 12,012 | |
| Total | 68,090 | 111,498 | 163,067 |
Innowacje
- Dried Blood Spot – DBS
– Pandemia uzmysłowiła wszystkim konieczność wdrażania innowacji. W Tokio zostanie przetestowana metoda Dried Blood Spot (DBS), która może być wartościowym uzupełnieniem obecnego programu kontroli antydopingowej. Pomoże nam poszerzyć grono sportowców, których będziemy mogli badać nawet w najodleglejszych rejonach świata – mówi Witold Bańka.
Zalety DBS – metody „suchej krwi” to:
- Łatwe pobieranie próbek (np. nakłucie palca lub ramienia);
- Mniejsza inwazyjność niż obecne pobieranie krwi, a tym samym lepsze odczucia sportowca;
- Badanie wymaga tylko bardzo małej objętości krwi;
- Tańsze pobieranie i transport próbek;
- Mniej miejsca potrzebnego do przechowywania próbek;
- Możliwe korzyści w odniesieniu do „stabilności” próbki.
Dokument techniczny dotyczący tej metody wejdzie w życie 1 września 2021 r., a WADA będzie wspierać organizacje antydopingowe i akredytowane laboratoria na całym świecie w stopniowym wdrażaniu tej metody, aby upewnić się, że są one gotowe do jej rutynowego stosowania począwszy od Igrzysk w Pekinie 2022.
- Strategic Testing Expert Advisory Group
Po opublikowaniu w listopadzie 2020 r. zaktualizowanych wytycznych, służących wsparciu organizacji antydopingowych w pobieraniu próbek podczas COVID-19, Grupa Ekspertów WADA skupiła się na przeprowadzeniu studium wykonalności alternatywnych i innowacyjnych programów pobierania próbek, w szczególności przyglądając się kilku programom, które były pilotowane przez NADO podczas pandemii.
Ta analiza skupi się na aspektach prawnych, prywatności, nauce, bezpieczeństwu IT i wielu innych obszarach, aby określić, czy zmodyfikowane procedury mogą poprawić wydajność pobierania próbek w podobnych sytuacjach pandemicznych lub w innych okolicznościach w przyszłości. Kluczowym elementem będzie identyfikacja sposobów ograniczania ryzyka ze względu na różnice w procedurach, aby zapewnić utrzymanie integralności i bezpieczeństwa próbki. Analiza ta ma zostać zakończona jeszcze w tym roku.
Antydoping to nie tylko testy!
- Athlete Biological Passport – ABP
- Program długoterminowego przechowywania próbek i ich ponowna analiza
Ponieważ metody wykrywania dopingu są stale ulepszane i aktualizowane, przechowywanie próbek przez okres do 10 lat oznacza, że osoby, które zastosowały substancję zabronioną, nie mogą „spać spokojnie” nawet całą dekadę po ich przebadaniu. Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Badań i Śledztw 2021 organizacje antydopingowe muszą posiadać pisemną strategię przechowywania i dalszej analizy w ramach swoich programów. Ponowna analiza próbek zebranych podczas Igrzysk Olimpijskich w Pekinie 2008 i Londynie 2012 przez MKOl do tej pory przyniosła ponad 130 naruszeń przepisów antydopingowych, co wyraźnie podkreśla skuteczność takiego programu.
- Trwające śledztwa
Laboratorium w Tokio i zespół obserwatorów WADA
WADA pracuje nad tym, aby laboratorium akredytowane przez WADA w Tokio było gotowe na wyzwanie, jakim są Igrzyska. Eksperci WADA będą monitorować pracę laboratorium. Agencja będzie mieć również zespół Niezależnych Obserwatorów (IO) obecny w Tokio, który będzie monitorował działania antydopingowe na Igrzyskach Olimpijskich i będzie współpracował z MKOl, ITA i komitetem organizacyjnym w celu zapewnienia jak najskuteczniejszego programu antydopingowego.
Podobnie, WADA będzie miała zespół Niezależnych Obserwatorów monitorujący działania antydopingowe Igrzysk Paraolimpijskich, we współpracy z Międzynarodowym Komitetem Paraolimpijskim.
Antydoping w Polsce: Działania POLADA
Działania narodowych agencji antydopingowych w roku olimpijskim to zawsze czas wytężonej pracy i wyzwań związanych z realizacją programów antydopingowych. Już na początku roku wszystkie działania w Polskiej Agencji Antydopingowej zostały zaplanowane tak, aby jak najskuteczniej objąć kontrolą przyszłych uczestników Igrzysk.
– Przygotowując się do igrzysk POLADA planuje kontrole w taki sposób, aby każdego zawodnika z kwalifikacją olimpijską skontrolować, przynajmniej raz, przed wylotem do Tokio. Dlatego nasze siły skupione są teraz przede wszystkim na dyscyplinach olimpijskich – mówi Michał Rynkowski dyrektor Polskiej Agencji Antydopingowej.
Pierwszy raz w historii przygotowań do Igrzysk Olimpijskich Polska Agencja Antydopingowa stanęła wobec ograniczeń wymuszonych przez pandemię COVID-19. Między innymi dlatego podjęto decyzję o zakupie mobilnej stacji kontroli.
– Wychodząc naprzeciw nowym okolicznościom, ale też potrzebom zawodników, zakupiliśmy kamper. To bardzo nowoczesna mobilna stacja kontrolna. Dzięki niej będziemy mogli wykonywać badania już nie tylko w domu sportowca, ale również zaprosić go do naszej stacji. Co więcej, kamper ułatwi także przeprowadzanie badań na najwyższym poziomie podczas niektórych zawodów np. żeglarskich, triathlonowych czy biegów przełajowych. Są to zawody, gdzie często brakuje odpowiedniej infrastruktury do przeprowadzenia, w sposób bezpieczny i zgodny z obecnym reżimem, kontroli antydopingowych – podkreśla Rynkowski.
Do końca czerwca 2021 roku POLADA przeprowadziła 409 akcji kontrolnych na terenie całego kraju. Badania zostały przeprowadzone wśród zawodników reprezentujących 29 związków sportowych. Do badań pobrano łącznie 865 próbek moczu i krwi. Obecnie trwa 6 postępowań o naruszenia przepisów antydopingowych. POLADA do końca czerwca 2021 roku przeprowadziła także 35 akcji kontrolnych i pobrała 542 próbki w ramach kontroli zleconych np. przez międzynarodowe federacje sportowe.
Przed Igrzyskami intensywniejsza jest także działalność edukacyjna. Tylko w tym roku POLADA przeprowadziła 41 szkoleń, w których udział wzięło ponad 2746 osób. Byli to, między innymi, zawodnicy sportów olimpijskich oraz ich trenerzy. Kluczowym działaniem z obszaru edukacji była organizacja,
w kwietniu 2021 roku, ogólnopolskiego charytatywnego wydarzenia „Biegam z czystą przyjemnością”, podczas którego Agencja docierała z wiedzą antydopingową do sportowców amatorów.
– Kiedy pandemia zaczęła ograniczać możliwości POLADA w innych obszarach, my znaleźliśmy sposób, aby prowadzić swoje działania najszerzej, jak było to możliwe. Organizacja biegu pozwoliła zwiększyć świadomość setek Polaków o szkodliwości brania dopingu czy niesprawdzonych suplementów diety. Zdrowie zawodników, profesjonalistów i amatorów, dla POLADA jest zawsze priorytetem – kończy dyrektor Polskiej Agencji Antydopingowej.
Bieg był częścią ogólnoświatowej akcji Play True Day pod patronatem Światowej Agencji Antydopingowej. II edycja biegu odbędzie się 9 kwietnia 2022 roku.