Trochę historii – sport w II RP

W rocznicę 102 lat od odzyskania przez Polskę niepodległości warto przypomnieć, że odbudowa państwa oznaczała także intensywny rozwój w obszarze sportu.

Pierwsze polskie organizacje i kluby sportowe (jak np. Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie, Klub Sportowy Czarni Lwów, KS Cracovia) powstały jeszcze pod zaborami, w XIX i na początku XX wieku. Po 1918 roku tworzono nowe, a przed zawodnikami stawiano ambitne cele: przygotowanie do rywalizacji na poziomie międzynarodowym. Na okres międzywojenny przypada jedno z najdonioślejszych wydarzeń w historii polskiego sportu – powołanie 12.10.1919 roku Komitetu Udziału Polski w Igrzyskach Olimpijskich (od 1925 roku – Polski Komitet Olimpijski). Niestety, udział Polaków w Igrzyskach VII Olimpiady w Antwerpii w 1920 roku pokrzyżowała wojna polsko-bolszewicka. Historyk sportu prof. Ryszard Wryk obliczył, że walczyło w niej ponad 70 przyszłych olimpijczyków!

Ogromną nobilitacją zjawiska sportu i wychowania fizycznego było uznanie go przez Marszałka Józefa Piłsudskiego (który objął zresztą protektorat nad PKOl) jako ważnego czynnika w procesie wychowania dzieci i młodzieży, budowy wspólnotowości i obronności państwa. Sport w II RP bardzo szybko stał się ogromnie ważną sferą życia, a Polacy pokochali sportową rywalizację. Sporym zainteresowaniem, od początku, cieszył się futbol – pierwszy historyczny mecz reprezentacja wolnej Polski rozegrała z Węgrami w 1921 roku.

Marszałek Józef Piłsudski (z lewej)

Dwudziestolecie międzywojenne to czas wielu innych debiutów w polskim sporcie – pierwsze Zimowe Igrzyska Olimpijskie (Chamonix 1924) oraz Igrzyska Olimpijskie (Paryż 1924). W czasie tych ostatnich Polacy zdobyli też pierwsze medale – srebro w kolarstwie torowym wywalczyli: Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz, Franciszek Szymczyk. Pierwsze polskie mistrzostwa olimpijskie także przypadają na okres II RP: Halina Konopacka – rzut dyskiem (Amsterdam 1928), Kazimierz Wierzyński – poezja (Olimpijski Konkurs Sztuki i Literatury, Amsterdam 1928), Janusz Kusociński – bieg na 10 000 metrów (Los Angeles 1932). Łącznie polscy olimpijczycy w dwudziestoleciu międzywojennym zdobyli 20 medali. W latach 1924-1936 w Igrzyskach Olimpijskich wzięło udział 327 Polaków.

Rozwijał się także sport amatorski. Młodzi ludzie od początku dorastali w kulcie sportowego ducha. Grywano w tenisa, latem wędrowano po górach, nie brakowało chętnych na spływy Wisłą do morza, bądź Dunajcem. Zimą jeżdżono na nartach i łyżwach. Przedmiotem pożądania wszystkich pasjonatów kultury fizycznej stała się Państwowa Odznaka Sportowa. Do 1938 roku zdobyło ją niemal 800 tys. osób.

Halina Konopacka

Na okres lat 1918-1939 przypadł także intensywny rozwój infrastruktury sportowej oraz sportowych struktur organizacyjnych. W 1932 roku polscy statystycy odnotowali istnienie 5,2 tys. stowarzyszeń sportowych; pięć lat później – już niemal 10 tysięcy. W 1937 roku w Polsce istniało 1,6 tys. boisk piłkarskich, 1,2 tys. hal gimnastycznych czy 340 pływalni.

W styczniu 1939 roku w specjalnej audycji Polskiego Radia ówczesny przewodniczący PKOl Kazimierz Glabisz w taki sposób podsumował osiągnięcia sportowe II RP: „Śmiem twierdzić (…), że żaden naród nie zrobił w tym czasie tak wielkich postępów na polu odrodzenia fizycznego jak nasz, ponieważ żaden nie miał tak ogromnych trudności do pokonania”.

Inni słynni olimpijczycy II RP: Bronisław Czech, Stanisław Marusarz, Stanisława Walasiewicz, Maria-Kwaśniewska-Maleszewska.